Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

jus suum C

  • 1 Suum cuique

    Каждому свое, т. е. каждому то, что ему принадлежит по праву, каждому по заслугам.
    Положение римского права.
    Дигесты [ кодекс Юстиниана ], I, 1: Justitia est constans et perpetua voluntas jus suum cuique tribuens. "Справедливость заключается в постоянной и твердой воле каждому воздавать его право".
    ср. "Дигесты", I, 3: Juris praecepta sunt haec; honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere. "Предписания права следующие: честно жить, никого не обижать, воздавать каждому свое"
    Цицерон, "О пределах добра и зла", V, 23, 67: Justitia in suo cuique tribuendo cernitur. "Справедливость проявляется в удалении каждому своего".
    Тацит, "Анналы", IV, 35: Suuin cuique decus posterita? rependit; nec deerunt, si damnatio ingruit, qui non modo Cassii et Bruti, sed etiam mei meminerint. "Потомство воздает каждому подобающий ему почет, и не будет недостатка в таких, которые, если на меня обрушится кара, помянут не только Кассия с Брутом, но и меня".
    - Из защитительной речи историка Кремутия Корда (I в. н. э.), обвиненного в том, что он в своем сочинении отозвался с похвалой о последних борцах за республику Кассии и Бруте.
    ...либеральная точка зрения сказывается в признании "слабой стороной движения" именно соединения экономической борьбы с политической; марксистская точка зрения видит слабость в недостаточности этого соединения, в недостаточно значительном числе экономических стачечников. -Либералу свойственно бояться, что движение рассматриваемого рода отталкивает всегда известные элементы буржуазии. Марксисту свойственно отмечать, что движение рассматриваемого рода привлекает всегда широкие элементы не из буржуазии. Suum cuique - каждому свое. (В. И. Ленин, О статистике стачек в России.)
    История поэзии явление утешительное, книга важная. Россия по своему положению, географическому, политическому etc. есть судилище, приказ Европы. - Nous sommes les grands jugeurs. [ Мы великие критики (фр.) - авт. ] Беспристрастие и здравый смысл наших суждений касательно того, что делается не у нас, удивительны... Девиз России: suum cuique. (А. С. Пушкин, "История поэзии" С. П. Шевырева.)
    Некоторые забавники и теперь еще сказки Дмитриева ставят выше "Онегина" Пушкина, и мы уверены, что многие старики от души соглашаются с этими забавниками. Suum cuique. (В. Г. Белинский, Басни Ивана Крылова.)
    Зачем лишать ангелов слез, лучшей, благороднейшей принадлежности человека, малым чем от них умаленного? Если они не будут плакать, хотя от радости, то умрут от скуки бессмертия и беспримесного блаженства. Нет, милый, оставь им слезы радости, а нам слезы горести, а Кипренскому - мысль его. Suum cuique. (А. И. Тургенев - П. А. Вяземскому, 2.IV 1819.)
    Для истребления лесов существуют лесники; для пахоты, бороньбы и косьбы существует целый класс людей, именуемых земледельцами. Suum cuique, как говорит Гораций, а может быть, Федр или даже сам Кошанский. (М. Е. Салтыков-Щедрин, Убежище Монрепо.)
    Он не признает никакого suum cuique, напротив, постоянно нарушает веление: воздайте кесарю кесарево и богу богово. (Томас Манн, Старик Фонтане.)
    □ Каждому свое: пусть грютлианцы, в качестве слуг и агентов буржуазии, обманывают народ фразами о "защите нейтралитета". А социалисты, борцы против буржуазии, должны открыть народу глаза на весьма реальную, доказываемую всей историей швейцарской буржуазной политики, опасность быть проданным "своей" буржуазией! (В. И. Ленин, Защита нейтралитета.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Suum cuique

  • 2 suum

    sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;

    so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,

    Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.
    I.
    Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).
    A.
    With antecedent in the same sentence.
    1.
    The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.
    (α).
    His:

    Caesar copias suas divisit,

    Caes. B. C. 3, 97:

    ille in sua sententia perseverat,

    id. ib. 1, 72:

    tantam habebat suarum rerum fiduciam,

    id. ib. 2, 37:

    cum sceleris sui socios Romae reliquisset,

    Cic. Cat. 3, 1, 3:

    cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?

    id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:

    Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,

    Liv. 26, 40, 7:

    imperat princeps civibus suis,

    Sen. Clem. 1, 16, 2:

    nemo rem suam emit,

    id. Ben. 7, 4, 8.—
    (β).
    Her:

    mea Glycerium suos parentes repperit,

    Ter. And. 5, 6, 5:

    utinam haec ignoraret suum patrem,

    id. Phorm. 5, 6, 34:

    si nunc facere volt era officium suom,

    Plaut. Cas. 2, 8, 72:

    ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,

    Cic. Cael. 32, 78:

    si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,

    id. Phil. 13, 16, 32.—
    (γ).
    Its:

    omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,

    Cic. Fin. 2, 11, 33:

    cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,

    id. Planc. 40, 95.—
    (δ).
    Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:

    mittent aliquem de suo numero,

    id. ib. 11, 10, 25:

    rationem illi sententiae suae non fere reddebant,

    id. Tusc. 1, 17, 38:

    qui agellos suos redimere a piratis solebant,

    id. Verr. 2, 3, 37, § 85:

    edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,

    id. Sest. 14, 32:

    suis finibus eos prohibent,

    Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;

    and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,

    some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—
    2.
    With a subject-clause as antecedent:

    id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,

    was selfevident, Liv. 22, 38, 13:

    ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,

    id. 3, 62, 1:

    secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,

    id. 35, 14, 4. —
    3.
    With subject-acc. as antecedent:

    hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,

    Cic. Planc. 19, 47:

    cupio eum suae causae confidere,

    id. Sest. 64, 135:

    suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,

    id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:

    (dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,

    Caes. B. C. 1, 8.—
    4.
    With object-acc. as antecedent.
    (α).
    Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):

    hunc pater suus de templo deduxit,

    he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:

    hunc sui cives e civitate ejecerunt,

    id. Sest. 68, 142:

    Alexandrum uxor sua... occidit,

    id. Inv. 2, 49, 144:

    illum ulciscentur mores sui,

    id. Att. 9, 12, 2:

    quodsi quem natura sua... forte deficiet,

    id. Or. 1, 14:

    utrumque regem sua multitudo consalutaverat,

    Liv. 1, 7, 1:

    quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,

    id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:

    quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,

    id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:

    consulem C. Marium servus suus interemit,

    Val. Max. 6, 8, 2:

    quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?

    Sen. Clem. 1, 18, 2:

    sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,

    id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:

    ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,

    Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —
    (β).
    With impers. verbs:

    sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,

    Cic. Verr. 1, 12, 35:

    video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,

    id. Fam. 3, 10, 1:

    si Caesarem beneficii sui poeniteret,

    id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:

    jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,

    Liv. 10, 7, 8:

    militem jam minus virtutis poenitere suae,

    id. 22, 12, 10.—
    (γ).
    As adjunct of other members of the sentence:

    ad parentes suos ducas Silenium,

    Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:

    eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,

    Cic. Phil. 13, 17, 34:

    totum enim ex sua patria sustulisti,

    id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:

    Caesar Fabium in sua remittit hiberna,

    Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:

    introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,

    Sall. C. 28, 1:

    suis flammis delete Fidenas,

    i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:

    suo igni involvit hostes,

    Tac. A. 14, 30:

    quid Caesarem in sua fata inmisit?

    Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.

    with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,

    Cic. Att. 6, 2, 7.—
    5.
    With dat. as antecedent.
    (α).
    As adjunct of subject (cf. 4. supra):

    suus rex reginae placet,

    a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:

    ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,

    id. Cist. 1, 1, 101:

    Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?

    Cic. Sull. 2, 7:

    si ceteris facta sua recte prosunt,

    id. Cat. 3, 12, 27:

    cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?

    id. Planc. 33, 81:

    haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 13, § 33:

    Romanis multitudo sua auxit animum,

    Liv. 21, 50, 4:

    sicuti populo Romano sua fortuna labet,

    id. 42, 50, 7:

    Lanuvinis sacra sua reddita,

    id. 8, 14, 2:

    vilitas sua illis detrahit pretium,

    Sen. Ben. 4, 29, 2:

    nemo est cui felicitas sua satisfaciat,

    id. Ep. 115, 17:

    labor illi suus restitutus est,

    id. Brev. Vit. 20, 3:

    magnitudo sua singulis constat,

    id. Q. N. 1, 1, 10:

    tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,

    id. Ep. 53, 11. —

    With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,

    Ter. Hec. 4, 4, 38.—
    (β).
    Of other words:

    regique Thebano regnum stabilivit suum,

    Plaut. Am. 1, 1, 40:

    mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,

    id. Ps. 1, 3, 5:

    ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,

    Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:

    desinant insidiari domui suae consuli,

    id. Cat. 1, 13, 32:

    quibus ea res honori fuerit a suis civibus,

    id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:

    nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,

    id. 39, 37, 6:

    Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,

    id. 25, 3, 5.—
    6.
    With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:

    nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,

    Cic. Rab. Post. 16, 43:

    nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,

    id. Mur. 41, 90:

    quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,

    id. Att. 14, 13, 12:

    suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,

    the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:

    cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,

    Liv. 22, 42, 12:

    nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,

    Val. Max. 2, 4, 4:

    Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,

    Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:

    in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,

    Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:

    operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,

    Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):

    (Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,

    Caes. B. G. 2, 4:

    credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,

    Sen. Q. N. 2, 42, 1.—
    7.
    With predic. nom. as antecedent:

    sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,

    Val. Max. 8, 12, 1.—
    8.
    With appositive noun.
    (α).
    With gram. subject as antecedent:

    hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,

    Cic. Ac. 2, 37, 118:

    vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,

    id. Mil. 9, 25:

    (hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,

    id. Planc. 11, 27:

    ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,

    id. Balb. 21, 49:

    ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,

    id. Lig. 4, 11:

    Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,

    Caes. B. C. 3, 57.—
    (β).
    With object as antecedent:

    Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,

    Cic. Tusc. 1, 18, 41:

    tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,

    id. Lig. 12, 36:

    Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,

    Liv. 22, 34, 2.—
    (γ).
    With appositive noun as antecedent:

    si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,

    Cic. Phil. 13, 14, 29:

    M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,

    Liv. 6, 34, 5:

    C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,

    Val. Max. 4, 4, 3.—
    9.
    In participial clauses.
    (α).
    The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:

    credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),

    Cic. Tusc. 1, 32, 79:

    ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,

    id. Rosc. Am. 10, 27:

    diffidentemque rebus suis confirmavit,

    id. Imp. Pomp. 9, 23:

    Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,

    id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:

    stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,

    Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:

    manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),

    Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:

    et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,

    Liv. 22, 60, 9:

    quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,

    Sen. Q. N. 1, 5, 5.—
    (β).
    The logical subject of the participle, being also the principal subject:

    sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,

    Cic. Phil. 10, 10, 21:

    hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,

    id. Agr. 2, 31, 84:

    ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,

    Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:

    ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,

    Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:

    Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,

    Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:

    Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,

    Caes. B. G. 1, 25:

    Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,

    Liv. 25, 15, 1:

    (Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,

    id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—
    (γ).
    The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:

    M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,

    Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:

    si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,

    Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:

    ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),

    Liv. 8, 29, 12; cf.

    with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,

    id. 7, 29, 7.—
    10.
    In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:

    mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,

    Cic. Pis. 22, 52.—
    (β).
    With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:

    cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?

    Cic. Div. in Caecil. 6, 21:

    si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,

    id. Sest. 23, 51:

    nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,

    Caes. B. C. 1, 5.—
    (γ).
    With antecedent dependent on the gerund:

    eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,

    Cic. Leg. 1, 6, 19.—
    11.
    As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:

    magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?

    Cic. Mil. 15, 40:

    neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,

    his claim, id. Rab. Post. 11, 31:

    Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,

    id. Sest. 31, 68:

    ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,

    id. Off. 3, 23, 90:

    sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,

    id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:

    totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,

    Cic. Agr. 2, 13, 34:

    maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,

    id. Phil. 14, 13, 35.
    B.
    Without gram. antec., one ' s, one ' s own.
    1.
    Dependent on subject-inff.:

    ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,

    Cic. Mur. 7, 16:

    siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,

    id. Phil. 2, 13, 31:

    miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,

    id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:

    contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,

    id. Par. 6, 51:

    ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,

    id. Off. 3, 5, 23:

    detrahere de altero sui commodi causa,

    id. ib. 3, 5, 24:

    suis exemplis melius est uti,

    Auct. Her. 4, 1, 2:

    levius est sua decreta tollere quam aliorum,

    Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;

    29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,

    Sen. Brev. Vit. 18, 3:

    quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?

    id. Q. N. 3, praef. 5:

    cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,

    id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:

    Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,

    Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—
    2.
    Without a subject-inf.:

    omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,

    Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:

    erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),

    Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):

    non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,

    Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.
    C.
    With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.
    1.
    In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.
    a.
    In infinitive clauses:

    (Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,

    Cic. Mil. 32, 88:

    (Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,

    id. Cael. 10, 24:

    ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),

    id. Rosc. Am. 37, 107:

    hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,

    Caes. B. C. 2, 16:

    docent, sui judicii rem non esse,

    id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:

    hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,

    Cic. Verr. 1, 10, 29:

    (Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,

    Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.

    also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,

    Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—
    b.
    Suus in a clause dependent on inf.:

    scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,

    Plaut. Ps. 2, 2, 55:

    isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,

    Cic. Rosc. Am. 52, 151:

    Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,

    id. Div. in Caecil. 1, 3:

    ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,

    Liv. 44, 8, 4. —

    Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),

    Caes. B. C. 1, 8.—
    c.
    In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:

    Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,

    Cic. Att. 15, 11, 2:

    postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,

    id. Rosc. Am. 2, 6:

    Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,

    Caes. B. C. 2, 3:

    (regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,

    Liv. 42, 25, 12:

    Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),

    id. 1, 13, 2:

    Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,

    Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:

    ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,

    Gell. 1, 8, 5. —
    d.
    In subordinate clauses introduced by quin or quod:

    (Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,

    Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;

    16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,

    id. Marcell. 3, 10:

    quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?

    Sen. Troad. 3, 13:

    querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,

    Quint. 6, 3, 88;

    and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,

    id. 9, 3, 68. —
    e.
    In interrogative clauses:

    si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,

    Cic. Ac. 2, 8, 25:

    ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,

    id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:

    donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,

    Liv. 6, 27, 8:

    rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,

    id. 23, 39, 2:

    postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,

    id. 43, 19, 5. —
    2.
    In a virtually oblique clause.
    a.
    In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:

    me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,

    Plaut. Am. 1, 1, 41:

    quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,

    Cic. Mil. 7, 17:

    quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,

    Caes. B. C. 3, 80:

    inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,

    Liv. 43, 23, 5:

    (Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,

    id. 26, 13, 16:

    oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,

    id. 6, 33, 7; cf.:

    tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,

    Liv. 10, 20, 7:

    Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,

    Nep. Dat. 7, 3:

    quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?

    Sen. Ben. 6, 25, 4. —
    b.
    In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:

    Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),

    Cic. Sull. 5, 15:

    Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),

    id. Att. 2, 1, 12:

    non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),

    id. Phil. 2, 37, 96:

    Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,

    id. Rosc. Am. 36, 3:

    ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?

    id. Att. 8, 9, 2:

    spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,

    Liv. 6, 18, 4:

    (Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,

    id. 1, 21, 3:

    adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,

    id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).
    D.
    In the place of ejus.
    1.
    In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):

    Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,

    Cic. Att. 2, 7, 4:

    oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,

    Liv. 1, 17, 2:

    C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,

    Sen. Ira, 3, 21, 5:

    Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,

    Suet. Caes. 74; cf.:

    quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,

    Sen. Brev. Vit. 12, 3.—
    2.
    To avoid ambiguity:

    petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),

    Cic. Mur. 39, 83:

    equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,

    Liv. 1, 37, 3.—
    3.
    Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:

    in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,

    his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,

    quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,

    Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—
    4.
    Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):

    tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,

    Cato, R. R. 31:

    vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,

    id. ib. 37:

    qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,

    id. ib. 157:

    Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,

    Nep. Cim. 3, 1:

    id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,

    id. Lys. 1, 2:

    ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,

    Ov. F. 6, 601:

    quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,

    id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.
    II.
    In partic.
    A.
    As substt.
    1.
    sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.
    (α).
    (Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:

    cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,

    fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:

    mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,

    her slaves, id. Cael. 25, 62:

    quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,

    his friends, id. ib. 7, 18:

    qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,

    their family, id. Agr. 2, 1, 1:

    vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,

    to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:

    cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,

    his partisans, id. ib. 13, 9, 19:

    Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,

    Caes. B. G. 1, 25; so,

    Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,

    id. B. C. 2, 35:

    Caesar receptui suorum timens,

    id. ib. 3, 46:

    certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,

    id. ib. 2, 20:

    omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,

    id. ib. 2, 37: so,

    Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,

    id. ib. 3, 86:

    Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,

    to his officers, id. ib. 3, 25:

    naviculam conscendit cum paucis suis,

    a few of his followers, id. ib. 3, 104:

    multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,

    id. ib. 1, 19:

    nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,

    his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:

    rex raptim a suis in equum impositus fugit,

    his suite, Liv. 41, 4, 7:

    subsidio suorum proelium restituere,

    comrades, id. 21, 52, 10:

    feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,

    their young, id. 26, 13, 12:

    abstulit sibi in suos potestatem,

    his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:

    Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,

    their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:

    ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,

    Liv. 39, 16, 5.—
    (β).
    Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;

    the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),

    Cic. Tusc. 1, 38, 92:

    is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,

    id. Or. 3, 2, 8:

    quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,

    Liv. 37, 41, 8:

    auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,

    id. 37, 12:

    quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,

    Nep. Hann. 8, 4; v. g.—
    (γ).
    Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—
    (δ).
    Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:

    cedo quid hic faciet sua?

    Ter. Heaut. 2, 3, 92.—
    2.
    sŭum, i, n., and more freq. sŭa, suorum, n. plur., = one ' s property.
    a.
    Sing.
    (α).
    Lit.:

    nec suom adimerem alteri,

    his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):

    nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),

    id. ib. 1, 2, 119:

    illum studeo quam facillime ad suum pervenire,

    Cic. Fam. 13, 26, 4:

    populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,

    Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:

    nec donare illi de suo dicimur,

    Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;

    (stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,

    Sen. Q. N. 7, 1, 6. —
    (β).
    Trop.:

    meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),

    Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;

    id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,

    Cic. Off. 1, 31, 113.—
    (γ).
    Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:

    pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,

    Dig. 41, 10, 1;

    so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,

    ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;

    similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,

    id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —
    b.
    Plur.
    (α).
    One ' s property:

    Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,

    Cic. Rosc. Am. 50, 146:

    qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,

    id. Agr. 1, 6, 19:

    tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,

    id. Att. 14, 14, 6:

    Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,

    Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:

    ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,

    their baggage, Liv. 21, 26, 9:

    docere eos qui sua permisere fortunae,

    Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):

    hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,

    Cic. Off. 2, 21, 73;

    rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),

    Liv. 39, 55, 3. —
    (β).
    One ' s own affairs:

    aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,

    Ter. Heaut. 3, 1, 96:

    cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,

    Liv. 10, 20, 8:

    omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,

    id. 22, 41, 5:

    aliena cum suis perdidit,

    Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.

    the context),

    Quint. 6, 3, 90.
    B.
    Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.
    1.
    Of property in things.
    (α).
    Corporeal:

    scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,

    Ter. Eun. prol. 11:

    nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),

    Cic. Mil. 32, 87:

    quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,

    id. Off. 1, 7, 21:

    Juba suam esse praedicans praedam,

    Caes. B. C. 3, 84:

    gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,

    Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;

    eosdem Dorus librarius suos vocat,

    Sen. Ben. 7, 6, 1:

    cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,

    since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:

    referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),

    nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:

    qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,

    Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:

    quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),

    Ter. And. prol. 14:

    potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,

    his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—
    (γ).
    Of a country or people:

    suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,

    Caes. B. C. 2, 32:

    in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,

    Liv. 44, 24, 4:

    crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,

    id. 21, 44, 5.—
    (δ).
    Trop.:

    omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,

    Cic. Phil. 11, 12, 27:

    non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,

    id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;

    so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,

    how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:

    prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,

    Quint. 10, 2, 26:

    quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,

    Sen. Clem. 1, 3, 1.—
    2.
    Of persons.
    (α).
    Under a master ' s or father ' s control:

    ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,

    make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:

    eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),

    id. Eun. 1, 2, 76.—
    (β).
    Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):

    ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,

    Plaut. Pers. 4, 3, 3.—
    (γ).
    Of moral power over others: suus = devoted to one:

    hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,

    Ter. Eun. 2, 2, 38:

    eos hic fecit suos Paulo sumptu,

    id. Ad. 5, 4, 21:

    sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,

    to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:

    cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,

    Cic. Att. 14, 1 a, 2:

    Alpheus... utebatur populo sane suo,

    devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —
    (δ).
    Of power over one's self, etc.:

    nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,

    self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:

    inaestimabile bonum est suum fieri,

    selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:

    (furiosus) qui suus non est,

    Dig. 42, 4, 7, § 9:

    vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,

    Ov. M. 8, 35. —
    3.
    Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):

    dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,

    Cic. Tusc. 1, 42, 99.
    C.
    Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.
    1.
    The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.
    a.
    Opposition expressed:

    nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,

    Cic. Balb. 8, 21:

    sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,

    id. Sest. 18, 40:

    suasque et imperatoris laudes canentes,

    Liv. 45, 38, 12:

    damnatione collegae et sua,

    id. 22, 35, 3:

    Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,

    Tac. A. 14, 73:

    velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,

    id. H. 3, 37;

    opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,

    at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:

    (Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,

    Cic. N. D. 2, 12, 32. —
    b.
    Implied:

    voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,

    within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:

    cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,

    id. Phil. 14, 12, 33:

    superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,

    Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;

    ex suo fonte nativa est,

    Sen. Q. N. 3, 3:

    pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),

    Ov. Tr. 3, 4, 24. —
    c.
    In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:

    Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,

    Cic. Phil. 8, 2, 5:

    sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,

    Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:

    jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),

    Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,

    sortes sua sponte attenuatas,

    id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—
    (β).
    Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:

    restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),

    Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:

    et staturas suo loco leges,

    Sen. Ben. 2, 20, 2:

    aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,

    Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—
    (γ).
    For suo jure v. 3. infra.—
    (δ).
    Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;

    sed habuit suam Venerem,

    Sen. Ben. 2, 28, 2. —
    2.
    Of private relations (opp. to public):

    ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,

    Cic. Agr. 2, 18, 48:

    deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,

    id. Off. 1, 7, 20:

    quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,

    Caes. B. C. 1, 15:

    militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,

    i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —
    3.
    Of just rights or claims:

    imperatori senatuique honos suus redditus,

    due to them, Liv. 3, 10, 3:

    neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,

    Val. Max. 1, 1, 8:

    quibus omnibus debetur suus decor,

    Quint. 11, 1, 41. —

    So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,

    in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:

    Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,

    Cic. Phil. 13, 12, 26:

    earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,

    id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:

    numquam illum res publica suo jure esset ulta,

    by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —
    4.
    Of that to which one is exclusively devoted:

    huic quaestioni suum diem dabimus,

    a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:

    homini autem suum bonum ratio est,

    his exclusive good, id. ib. 76, 10:

    in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,

    id. Q. N. 2, 46, 1. —

    With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,

    that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:

    et Hannibalem suo proprio occupandum bello,

    id. 27, 38, 7; cf.:

    dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,

    in which they alone fought, id. 3, 70, 4:

    mare habet suas venas quibus impletur,

    by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —
    5.
    According to one ' s liking, of one ' s own choice.
    a.
    Of persons, devoted to one, friendly, dear:

    Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,

    after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:

    collegit ipse se contra suum Clodium,

    his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—
    b.
    Of things, favorable.
    (α).
    Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:

    hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,

    Caes. B. C. 1, 61; cf.:

    numquam nostris locis laboravimus,

    Liv. 9, 19, 15.—
    (β).
    Of time:

    cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,

    Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —
    c.
    Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:

    neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,

    Liv. 22, 39, 21:

    tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,

    id. 4, 58, 2:

    aestuque suo Locros trajecit,

    a favorable tide, id. 23, 41, 11:

    ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,

    Sen. Ep. 71, 3:

    orba suis essent etiamnunc lintea ventis,

    Ov. M. 13, 195:

    aut ille Ventis iturus non suis,

    Hor. Epod. 9, 30. —
    6.
    Of persons or things, peculiar, particular:

    quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,

    Cic. Tusc. 1, 29, 70:

    omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,

    id. de Or. 3, 57, 316:

    geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,

    id. Fin. 3, 1, 4:

    sensus omnis habet suum finem,

    its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:

    ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,

    Liv. 21, 34, 1:

    nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,

    id. 22, 16, 5:

    adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,

    Flor. 2, 6, 26:

    liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,

    Liv. 22, 28, 2:

    equites ovantes sui moris carmine,

    id. 10, 26, 11:

    exsultans cum sui moris tripudiis,

    id. 21, 42, 3:

    tripudiantes suo more,

    id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:

    equitem suo alienoque Marte pugnare,

    that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):

    suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,

    Quint. 12, 10, 2:

    illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,

    Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:

    quae quidem planiora suis exemplis reddentur,

    Val. Max. 3, 4 prooem.—
    7.
    Proper, right.
    a.
    Referring to one's ordinary or normal condition:

    quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,

    their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:

    flecte ratem! numerum non habet illa suum,

    its full number, Ov. H. 10, 36:

    novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,

    Liv. 40, 36, 6:

    cum suo justo equitatu,

    id. 21, 17, 8:

    totam (disciplinam) in suum statum redegit,

    Val. Max. 2, 7, 2:

    tranquilla mente et vultu suo,

    with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:

    media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,

    id. Q. N. 2, 10, 4:

    cornuaque in patriis non sua vidit aquis,

    not natural to her, Ov. H. 14, 90. —

    So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,

    Verg. G. 2, 82. —
    b.
    Of time, proper, regular, etc. (cf. 5. b, supra).
    (α).
    The regular time ( = stato tempore):

    signum quod semper tempore exoritur suo,

    Plaut. Rud. prol. 4:

    cum et recte et suo tempore pepererit,

    Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;

    tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,

    Sen. Q. N. 3, 16, 3:

    omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,

    Plin. 2, 47, 48, § 128. —
    (β).
    The right or proper time:

    salictum suo tempore caedito,

    Cato, R. R. 33:

    cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,

    the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,

    exstingui homini suo tempore optabile est,

    id. Sen. 23, 85:

    Scandilius dicit se suo tempore rediturum,

    id. Verr. 2, 3, 60, § 139:

    si Ardeates sua tempora exspectare velint,

    Liv. 4, 7, 6:

    Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,

    Sen. Ben. 2, 25, 3:

    quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!

    Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:

    de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,

    Quint. 2, 4, 21. —
    (γ).
    Suo loco = at the proper place:

    quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,

    Cic. Off. 1, 40, 143:

    quod reddetur suo loco,

    Quint. 11, 1, 16:

    ut suo loco dicetur,

    Plin. 2, 90, 102, § 221:

    inscripta quae suis locis reddam,

    id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —
    (δ).
    Suited, appropriate, adapted to one:

    in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,

    Cato, R. R. 7:

    siquidem hanc vendidero pretio suo,

    at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:

    in partes suas digerenda causa,

    Quint. 11, 1, 6:

    confundetur quidquid in suas partes natura digessit,

    Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —
    8.
    Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).
    a.
    Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —

    Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,

    Cic. Agr. 2, 31, 86:

    Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,

    retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:

    urbem ne quam formulae sui juris facerent,

    id. 38, 9, 10. —
    b.
    Of paternal authority.
    (α).
    Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:

    quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,

    Inst. 1, 48:

    sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,

    Ulp. Fragm. 4, 1:

    liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,

    id. ib. 10, 1:

    morte patris filius et filia sui juris fiunt,

    id. ib. 10, 2:

    patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,

    Dig. 1, 6, 4:

    si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,

    Gai. Inst. 2, 147. —

    With indef. reference: si sui juris sumus,

    Dig. 46, 2, 20; cf.:

    pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,

    Cod. Just. 8, 47, 8:

    homo sui juris,

    ib. 10, § 5.— Trop.:

    sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,

    Sen. Brev. Vit. 5, 3:

    non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,

    id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —
    (β).
    Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:

    CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,

    Gai. Inst. 2, 156:

    (emancipati liberi) non sunt sui heredes,

    ib. 2, 135:

    alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,

    ib. 3, 15:

    datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),

    ib. 3, 41:

    sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,

    Ulp. Fragm. 22, 14:

    accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,

    id. ib. 22, 17. —

    Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,

    Cod. Just. 6, 55 inscr.
    D.
    In particular connections.
    1.
    With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).
    a.
    Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,
    (α).
    A subjectnom.:

    (ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,

    by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:

    legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?

    by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:

    ruit ipse suis cladibus,

    id. ib. 14, 3, 8:

    si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,

    id. de Or. 2, 2, 8:

    qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,

    id. Cael. 5, 11:

    quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,

    Caes. B. G. 1, 3:

    suamet ipsae fraude omnes interierunt,

    Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:

    ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,

    id. 40, 5, 1:

    respicerent suum ipsi exercitum,

    id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—
    (β).
    A subject-acc.:

    sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,

    Liv. 1, 11, 9:

    (tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,

    id. 2, 44, 2.—
    (γ).
    An object in dat. or acc.:

    sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,

    Caes. B. C. 2, 6:

    tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,

    Liv. 6, 36, 4:

    alios sua ipsos invidia opportunos interemit,

    id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):

    aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,

    their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—
    b.
    With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;

    post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,

    Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:

    tuo ipsius studio,

    Cic. Mur. 4, 9:

    tuam ipsius amicitiam,

    id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—
    c.
    Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:

    suamet ipsa scelera,

    Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):

    suismet ipsis corporibus,

    Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):

    a suismet ipsis praesidiis,

    id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—
    2.
    With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.
    a.
    Quisque and suus in different cases.
    (α).
    Quisque as subjectnom.:

    sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,

    Lucr. 5, 1033:

    suo quisque loco cubet,

    Cato, R. R. 5:

    suum quisque noscat ingenium,

    Cic. Off. 1, 31, 114:

    ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,

    id. Ac. 2, 36, 114:

    quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,

    id. Mil. 10, 29:

    cum suo quisque auxilio uteretur,

    Caes. B. C. 1, 51:

    celeriter ad suos quisque ordines redit,

    id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):

    nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,

    Lucr. 4, 522:

    ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,

    that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:

    hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,

    id. 6, 15, 3:

    ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,

    id. 1, 24, 2:

    stabant compositi suis quisque ordinibus,

    id. 44, 38, 11:

    (consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,

    id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:

    in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,

    Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:

    omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,

    Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:

    relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,

    id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—
    (β).
    With acc. of quisque as subj.:

    fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,

    Cic. Balb. 13, 31:

    recipere se in domos suas quemque jussit,

    Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:

    se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,

    id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—
    (γ).
    As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:

    sua cujusque animantis natura est,

    Cic. Fin. 5, 9, 25:

    sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,

    id. Pis. 20, 46:

    sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,

    id. Rosc. Am. 24, 67:

    suum cuique incommodum ferendum est,

    id. Off. 3, 6, 30:

    ut solidum suum cuique solvatur,

    id. Rab. Post. 17, 46:

    ne suus cuique domi hostis esset,

    Liv. 3, 16, 3:

    ut sua cuique respublica in manu esset,

    id. 26, 8, 11:

    animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,

    id. 22, 5, 8:

    tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,

    id. 44, 39, 5:

    suus cuique (stellae) color est,

    Plin. 2, 18, 16, § 79:

    trahit sua quemque voluptas,

    Verg. E. 2, 65:

    stat sua cuique dies,

    id. A. 10, 467.—
    (δ).
    As predicate-nom. (v. II. B.):

    opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,

    Liv. 6, 12, 3.—
    (ε).
    As adjunct of subj.-acc.:

    suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,

    Cic. Rosc. Am. 47, 136:

    scientiam autem suam cujusque artis esse,

    id. Fin. 5, 9, 26.—
    (ζ).
    As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:

    ut suo quemque appellem nomine,

    Plaut. Ps. 1, 2, 52:

    placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,

    Cic. Fam. 9, 22, 1:

    ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,

    id. Off. 1, 33, 119:

    justitia quae suum cuique distribuit,

    id. N. D. 3, 15, 38:

    in tribuendo suum cuique,

    id. Off. 1, 5, 14:

    Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,

    Liv. 1, 52, 4:

    in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,

    Plin. 7, 15, 16, § 73:

    certa cuique rerum suarum possessio,

    Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:

    Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,

    Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—
    b.
    Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.
    (α).
    Attraction of suus:

    ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),

    Cic. Ac. 2, 7, 19:

    quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),

    id. de Or. 3, 57, 216:

    eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),

    Liv. 45, 29, 10:

    equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),

    id. 3, 22, 6:

    cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,

    id. 25, 17, 5:

    legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),

    Tac. A. 14, 27:

    quae sui cujusque sunt ingenii,

    Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):

    sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),

    Col. 3, 1;

    and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),

    Caes. B. C. 1, 83. —
    (β).
    Attraction of quisque:

    tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,

    Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):

    quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,

    Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:

    cum verba debeant sui cujusque generis copulari,

    Varr. L. L. 10, 48:

    in sensibus sui cujusque generis judicium,

    Cic. Ac. 2, 7, 19:

    haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,

    id. Tusc. 4, 12, 28:

    separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),

    Liv. 24, 3, 5:

    ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),

    Suet. Aug. 40;

    and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),

    Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;

    so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),

    each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:

    suo quoque loco,

    Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:

    opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,

    Col. 11, 3:

    suo quoque tempore,

    Vitr. 2, 9, 4:

    nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),

    Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:

    ut opera rustica suo quoque tempore faciat,

    ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—
    c.
    In the order quisque... suus.
    (α).
    In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:

    ut quisque suom volt esse, ita est,

    Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.

    with sibi,

    Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:

    expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,

    id. Off. 1, 31, 113:

    neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,

    Liv. 32, 19, 9:

    gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,

    id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:

    in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,

    Sen. Vit. Beat. 23, 1.—
    (β).
    If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:

    in civitates quemque suas... dimisit,

    Liv. 21, 48, 2:

    in patriam quisque suam remissus est,

    Just. 33, 2, 8:

    in vestigio quemque suo vidit,

    Liv. 28, 22, 15; cf.:

    hospitibus quisque suis scribebant,

    id. 33, 45, 6:

    pro facultatibus quisque suis,

    id. 42, 53, 3; cf.:

    respiciendae sunt cuique facultates suae,

    Sen. Ben. 2, 15, 3:

    praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,

    id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:

    tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,

    id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:

    summum quisque causae suae judicem facit,

    Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—
    (γ).
    Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:

    oscula quisque suae matri tulerunt,

    Ov. F. 2, 715. —
    (δ).
    When suus and quisque belong to different clauses:

    atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,

    Cic. Tusc. 5, 13, 38. —
    d.
    Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:

    suas uterque legiones reducit in castra,

    Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:

    ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,

    Cic. Inv. 2, 49, 142:

    cum sui utrosque adhortarentur,

    Liv. 1, 25, 1:

    ad utrumque ducem sui redierunt,

    id. 21, 29, 5:

    utraque (lex) sua via it,

    Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.

    uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,

    Liv. 26, 48, 6.—
    3.
    With sibi.
    (α).
    Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):

    reddam suum sibi,

    Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:

    suam rem sibi salvam sistam,

    id. Poen. 5, 2, 123:

    idem lege sibi sua curationem petet,

    for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;

    I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,

    Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.

    the formula of divorce: tuas res tibi habeto,

    Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—
    (β).
    With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):

    quo pacto serviat suo sibi patri,

    Plaut. Capt. prol. 5:

    eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,

    id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—
    4.
    With gen. agreeing with the subject of suus:

    quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,

    that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:

    qui de sua unius sententia omnia gerat,

    id. 44, 22, 11; cf.:

    unam Aegyptus in hoc spem habet suam,

    Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—
    5.
    With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:

    postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,

    to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:

    Sestius cum illo exercitu suo,

    id. Sest. 5, 12:

    qua gravitate sua,

    id. ib. 61, 129:

    suam rem publicam illam defenderunt,

    that republic of theirs, id. ib. 67, 141:

    in istum civem suum,

    against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:

    cum illo suo pari,

    id. Pis. 8, 18:

    te nulla sua calamitate civitas satiare potest?

    id. Phil. 8, 6, 19:

    dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,

    for some hope of his, id. Planc. 16, 39:

    non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,

    by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:

    nullo suo merito,

    from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:

    ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,

    with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—
    6.
    With descriptive adjj.
    (α).
    Standing before the adj. and noun (so most freq.):

    suorum improbissimorum sermonum domicilium,

    Cic. Pis. 31, 76:

    causam sui dementissimi consilii,

    id. Phil. 2, 22, 53:

    suam insatiabilem crudelitatem,

    id. ib. 11, 3, 8:

    suis amplissimis fortunis,

    id. ib. 13, 8, 16:

    suum pristinum morem,

    id. Pis. 12, 27:

    suis lenissimis postulatis,

    Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—
    (β).
    Between the adj. and noun (less emphatic):

    pro eximiis suis beneficiis,

    Cic. Prov. Cons. 4, 7:

    propter summam suam humanitatem,

    id. Fam. 15, 14, 1:

    ex praeteritis suis officiis,

    Caes. B. C. 3, 60:

    Caesar in veteribus suis castris consedit,

    id. ib. 3, 76.—
    (γ).
    After adj. and noun:

    veterem amicum suum excepit,

    Cic. Rab. Post. 16, 43:

    in illo ardenti tribunatu suo,

    id. Sest. 54, 116.—
    7.
    Objectively for the pers. pron. (rare):

    neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),

    Sall. C. 51, 11; so,

    neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,

    Liv. 29, 9, 9:

    ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),

    Cic. Balb. 14, 32:

    suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),

    Tac. A. 3, 16; so,

    nulla sua invidia,

    Cic. Mil. 15, 40.—
    8.
    Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:

    si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,

    Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—
    9.
    Strengthened by the suffix - pte or -met.
    (α).
    By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:

    quom illa osculata esset suumpte amicum,

    Plaut. Mil. 2, 4, 38:

    ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,

    Cic. Tusc. 1, 17, 40:

    ferri suopte pondere,

    id. N. D. 1, 25, 69:

    suapte natura,

    id. Fat. 18, 42:

    suapte vi et natura,

    id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:

    suopte ingenio,

    Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:

    suapte manu,

    Cic. Or. 3, 3, 10:

    locus suapte natura infestus,

    Liv. 44, 6, 9; so,

    suapte natura,

    id. 4, 22, 4:

    flumina suapte natura vasta,

    Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:

    sponte suapte,

    Varr. L. L. 6, 7, § 70.—
    (β).
    With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):

    suomet ipsi more,

    Sall. J. 31, 6:

    suomet ipsi instrumento,

    Liv. 22, 14, 13:

    suomet ipsi metu,

    Tac. H. 3, 16 fin.:

    suamet ipsum pecunia,

    Sall. J. 8, 2:

    suamet ipsae fraude,

    Liv. 8, 18, 9:

    intra suamet ipsum moenia,

    id. 6, 36, 4:

    suismet ipsi praesidiis,

    id. 8, 25, 6:

    suismet ipsis corporibus,

    id. 2, 19, 5:

    suosmet ipsi cives,

    id. 2, 9, 5:

    suasmet ipse spes,

    Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:

    populum suimet sanguinis mercede,

    Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:

    magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,

    id. ib. 2, 52 ib.

    Lewis & Short latin dictionary > suum

  • 3 jus

    1.
    jūs, jūris, n. [kindred to Sanscr. yūsh, the same; cf. Gr. zômos], broth, soup, sauce (class.):

    cum una multa jura confundit cocus,

    Plaut. Most. 1, 3, 120:

    quo pacto ex jure hesterno panem atrum vorent,

    Ter. Eun. 5, 4, 17:

    in jus vocat pisces cocus,

    Varr. R. R. 3, 9:

    negavit, se jure illo nigro delectatum,

    Cic. Tusc. 5, 34, 98:

    in ea cena cocus meus praeter jus fervens nihil potuit imitari,

    id. Fam. 9, 20, 2:

    tepidum,

    Hor. S. 1, 3, 81:

    male conditum,

    id. ib. 2, 8, 69.—In a sarcastic lusus verbb.: Verrinum, hog-broth, or the justice of Verres, Cic. Verr. 2, 1, 46, § 121.—
    II.
    Transf., juice, mixture:

    addita creta in jus idem,

    the juice of the purple-fish, Plin. 35, 6, 26, § 44.
    2.
    jūs, jūris ( gen. plur. jurum for jurium, Plaut. Ep. 3, 4, 86; Cato ap. Charis. p. 72 and 109 P.:

    juribus,

    Dig. 13, 5, 3, § 1; Charis. p. 19: jure, arch. dat., Liv. 42, 28, 6; Corp. Ins. Lat. 198, 31), n. [kindred with Sanscr. yu, to join; cf. zeugnumi, jungo, qs. the binding, obliging; cf. lex from ligo], right, law, justice.
    I.
    Lit. (class.; in plur. very rare, except in nom. and acc.), that which is binding or obligatory; that which is binding by its nature, right, justice, duty:

    juris praecepta sunt haec, honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere,

    Just. Inst. 1, 1, 3: jus naturale est quod natura omnia animalia docuit...videmus etenim cetera quoque animalia istius juris perita censeri, Dig. 1, 1, 1, § 3; Just. Inst. 1, 2 prooem.: omnes boni ipsam aequitatem et jus ipsum amant;

    per se jus est appetendum,

    Cic. Leg. 1, 18, 48: Gy. Amabo, hicine istuc decet? Le. Jusque fasque est, Plaut. As. 1, 1, 20:

    jus hic orat,

    id. Trin. 5, 2, 37; id. Ps. 1, 5, 123:

    omnium legum atque jurium fictor, conditor cluet,

    id. Ep. 3, 4, 90:

    jus hominum situm est in generis humani societate,

    Cic. Tusc. 1, 26, 64:

    tenere,

    id. Caecin. 11:

    obtinere,

    to maintain, id. Quint. 9:

    de jure alicui respondere,

    to lay down the law, id. de Or. 2, 33, 142:

    respondere,

    id. Leg. 1, 4, 12: dicere, to pronounce judgment, give a judicial decision, as, e. g. the prætor:

    a Volcatio, qui Romae jus dicit,

    id. Fam. 13, 14; Verg. A. 7, 246; cf.:

    jura dare,

    id. ib. 1, 507:

    praetor quoque jus reddere dicitur, etiam cum inique decernit,

    Dig. 1, 1, 11: quid dubitas dare mihi argentum? S. Jus petis, fateor, you ask what is right, reasonable, Plaut. Ps. 5, 2, 16:

    jus publicum,

    common right, Ter. Phorm. 2, 3, 65:

    jura communia,

    equal rights, Cic. Div. 1, 5:

    divina ac humana,

    id. Off. 1, 26:

    belli,

    id. Div. 2, 77:

    gentium,

    the law of nations, id. Off. 3, 5:

    quod naturalis ratio inter omnes homines constituit, id apud omnes populos peraeque custoditur, vocaturque jus gentium,

    Gai. Inst. 1, 1:

    civile,

    the civil law, Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109: quod quisque populus ipse sibi jus constituit, id ipsius proprium est vocaturque jus civile, Gai Inst. 1, 1:

    pontificium,

    Cic. Dom. 13, 34:

    praediatorium,

    id. Balb. 20:

    conjugialia,

    Ov. M. 6, 536:

    jus est, apponi pernam frigidam,

    Plaut. Pers. 1, 3, 26:

    jus fasque est,

    human and divine right, id. Cist. 1, 1, 22:

    juris nodos solvere,

    Juv. 8, 50.— Abl.: jūrĕ, adverb., with justice, justly:

    jure in eum animadverteretur,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    jure ac merito,

    id. ib. 2, 5, 67, § 172; id. Cat. 3, 6, 14; Juv. 2, 34:

    et jure fortasse,

    id. Tusc. 3, 12, 26:

    et fortasse suo jure,

    id. Fin. 5, 2, 4:

    te ipse, jure optimo, merito incuses licet,

    with perfect justice, Plaut. Most. 3, 2, 24:

    optimo jure,

    Cic. Off. 1, 31, 111; cf.: pleno jure, Gai Inst. 1, 5, 14:

    justo jure,

    Liv. 21, 3, 4; cf.

    opp. to injuria: non quaero, jure an injuria sint inimici,

    Cic. Verr. 2, 2, 61, § 150: summum jus, the extremity or utmost rigor of the law:

    non agam summo jure tecum,

    id. ib. 2, 5, 2, §

    4: ex quo illud, Summum jus, summa injuria, factum est jam tritum sermone proverbium,

    id. Off. 1, 10, 33;

    so opp. (aequum et bonum habere quod defendant), si contra verbis et litteris, et, ut dici solet, summo jure contenditur,

    id. Caecin. 23, 65.
    II.
    Transf.
    A.
    A place where justice is administered, a court of justice:

    in jus ambula,

    come before a magistrate, Plaut. Rud. 3, 6, 22; Ter. Phorm. 5, 7, 43:

    in jus ire,

    Nep. Att. 6, 4:

    cum ad praetorem in jus adissemus,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147:

    in jus acres procurrunt,

    Hor. S. 1, 7, 20:

    aliquem in jus vocare,

    Cic. Verr. 2, 2, 76, § 187; Hor. S. 2, 5, 29:

    aliquem in jus rapere,

    id. ib. 1, 9, 77;

    2, 3, 72: trahere,

    Juv. 10, 87.—
    B.
    Justice, justness of a thing:

    absolverunt, admiratione magis virtutis, quam jure causae,

    Liv. 1, 26.—
    C.
    Legal right, power, authority, permission:

    cum plebe agendi,

    Cic. Leg. 2, 12, 31:

    materiae caedendae,

    Liv. 5, 55.—Of particular rights: jus eundi, a right of way, Gai Inst. 2, 31:

    jus agendi, aquamve ducendi,

    id. ib.:

    altius tollendi vel prospiciendi,

    id. ib. 4, 3: jus civitatis, the right to obtain the privileges of citizenship (cf. civitas;

    v. Krebs, Antibarb. p. 640),

    Cic. Arch. 5, 11; id. Caecin. 34, 98; 35, 102; id. Verr. 2, 4, 11,§ 26:

    jus capiendi,

    Juv. 1, 56:

    testandi,

    id. 16, 51; cf. 6, 217: jus trium liberorum, Sen. ap. Lact. 1, 16, 10:

    patrium,

    the power of life and death over their children, Liv. 1, 26:

    homines recipere in jus dicionemque,

    id. 21, 61:

    sub jus judiciumque regis venire,

    id. 39, 24:

    (homo) sui juris,

    his own master, independent, Cic. Verr. 2, 1, 7, § 18:

    jus ad mulieres,

    over the women, Plaut. Cas. 2, 2, 22:

    ut eodem jure essent, quo fuissent,

    Cic. Verr. 2, 3, 6, § 13; cf.:

    melius, quod nil animis in corpora juris natura indulget,

    Juv. 2, 139.— The legal forms of the old jurists:

    jus Flavianum,

    Dig. 1, 2, 2, § 7.

    Lewis & Short latin dictionary > jus

  • 4 jus

    I jūs, jūris n. (арх. Cato, Pl gen. pl. jurum) [ jussum от jubeo]
    1) право, справедливость (jus est voluntas suum cuique tribuens CJ); совокупность законов, система правил человеческого общежития ( principia juris C)
    juris scientia C (prudentia Nep) — наука права, юриспруденция
    j. (jura) et leges Pl.C etc. — законодательство
    jura dare (pondĕre, statuĕre) C, Dig etc. — устанавливать законы, законодательствовать
    j. naturale Dig или j. humanum( hominum) C — естественное право
    j. divinum C — религиозные законы, сакральное право
    j. consuetudinis C — обычное право
    j. dicĕre (dare, reddĕre) C etc. — творить суд, разбирать дело, судить
    j. (de jure) respondēre (promĕre) C — давать юридическое заключение
    2) право, предоставляемая законом возможность, правоспособность (j. adoptionis C; j. testamenti faciendi Dig); политические (гражданские) права (Siculorum, Quiritium, G)
    j. est (ut) C — можно, разрешается или надлежит по закону
    j. fasque est Pl — можно и должно
    optĭmo jure C (jure merĭtōque C, justo jure C, L, meo, tuo, sup jure C etc.) — с полным правом
    j. alicujus rei C etc. — притязание (претензия) на что-л.
    перен. dare j. lacrīmis Sen — дать волю слезам
    3) преимущество, привилегия, особое право (j. princĭpis Su)
    trium liberorum j. Sen ap. Lact, PJ — привилегии тех, у кого трое (или более) сыновей
    aliquem proprii juris facĕre Just — сделать кого-л. самостоятельным (дать независимость)
    aliquem sui juris facere VP — подчинить себе кого-л.
    esse sub jure alicujus L — быть в чьей-л. власти
    5) суд, судилище (in j. ire Ter и adire C; in j. vocare G)
    II jūs, jūris n.
    1) похлёбка, суп или подливка (jus anserīnum CC; multa jura confundere Pl)
    j. Verrīnum C (игра слов) — Верресова законность (см. jus I) и суп из свинины (см. verres кабан)

    Латинско-русский словарь > jus

  • 5 exequor

    exsĕquor (exĕquor), sĕqui, sĕcūtus sum (sĕquūtus sum) [st2]1 [-] suivre jusqu’au bout, sans relâche; suivre, accompagner. [st2]2 [-] poursuivre, châtier, punir, venger. [st2]3 [-] poursuivre (en justice). [st2]4 [-] poursuivre, continuer, achever, mener à bout, exécuter, effectuer, faire. [st2]5 [-] traiter à fond (un sujet), développer, énumérer, dire, raconter, raconter. [st2]6 [-] passer en revue (dans son esprit), rechercher en méditant. [st2]7 [-] sens passif: être poursuivi, être exécuté. [st2]8 [-] endurer, supporter, souffrir.    - exsequi funus, Varr.: accompagner des funérailles.    - exsequi fugam alicujus, Cic.: accompagner qqn dans sa fuite.    - exsequi iter, Plaut.: poursuivre son chemin.    - exsequi jus suum, Caes.: réclamer ses droits.    - exsequi delicta, Suet.: punir les crimes.    - exsequi mandata (jussa): exécuter les ordres.    - cogitando exsequi, Liv.: passer en revue dans son esprit.    - exsequi egestatem, Plaut. Trin. 3.2.60: souffrir la pauvreté.    - exsequi aerumnam, Plaut. Capt. 2.1.1: supporter un malheur.    - exsequi probrum, Plaut. Truc. 2.5.8: supporter un affront.
    * * *
    exsĕquor (exĕquor), sĕqui, sĕcūtus sum (sĕquūtus sum) [st2]1 [-] suivre jusqu’au bout, sans relâche; suivre, accompagner. [st2]2 [-] poursuivre, châtier, punir, venger. [st2]3 [-] poursuivre (en justice). [st2]4 [-] poursuivre, continuer, achever, mener à bout, exécuter, effectuer, faire. [st2]5 [-] traiter à fond (un sujet), développer, énumérer, dire, raconter, raconter. [st2]6 [-] passer en revue (dans son esprit), rechercher en méditant. [st2]7 [-] sens passif: être poursuivi, être exécuté. [st2]8 [-] endurer, supporter, souffrir.    - exsequi funus, Varr.: accompagner des funérailles.    - exsequi fugam alicujus, Cic.: accompagner qqn dans sa fuite.    - exsequi iter, Plaut.: poursuivre son chemin.    - exsequi jus suum, Caes.: réclamer ses droits.    - exsequi delicta, Suet.: punir les crimes.    - exsequi mandata (jussa): exécuter les ordres.    - cogitando exsequi, Liv.: passer en revue dans son esprit.    - exsequi egestatem, Plaut. Trin. 3.2.60: souffrir la pauvreté.    - exsequi aerumnam, Plaut. Capt. 2.1.1: supporter un malheur.    - exsequi probrum, Plaut. Truc. 2.5.8: supporter un affront.
    * * *
        Exequor, penul. corr. exequeris, executus sum, exequi. Plautus. Executer et mettre en effect et execution, Parachever, Poursuyvir quelque chose jusques à la fin.
    \
        AErumnam. Plaut. Porter ou avoir quelque adversité.
    \
        Aspectum alicuius. Plaut. Le poursuyvre des yeulx.
    \
        Delicta. Sueto. Punir, Corriger.
    \
        Egestatem. Plaut. Endurer pauvreté.
    \
        Fatum alicuius. Cic. Suyvir la fortune d'aucun et sa mort, Mourir quand et luy.
    \
        Fugam. Cic. Fuir. \ Funus. Gel. Accompaigner les funerailles.
    \
        Imperium heri. Liu. Accomplir le commandement de son maistre.
    \
        Incoepta. Liuius. Achever ce qu'on a commencé.
    \
        Iniurias. Plin. Punir, Venger et poursuyvre une injure.
    \
        Itiner suum. Plaut. Aller et poursuyvre son chemin.
    \
        Ius suum. Caesar. Poursuyvre son droict.
    \
        Iussa. Liuius. Faire ce qu'on nous a commandé.
    \
        Laudes brassicae longum est exequi. Plin. Raconter les louanges.
    \
        Mortem. Plautus. Mourir.
    \
        Munus suum. Cic. Faire son debvoir et son office.
    \
        Subtiliter numerum exequi. Liuius. Compter par le menu jusques au dernier.
    \
        Patronam exequi. Plaut. La poursuyvre et solliciter de prieres.
    \
        Perficere itiner exequar. Plaut. Je poursuyvray d'achever mon chemin.
    \
        Probrum. Plaut. Mettre à execution.
    \
        Procurationem. Vlpianus. S'aider d'une procuration, et faire acte de procureur.
    \
        Sermonem cum aliquo exequi. Plaut. Parler et diviser avec aucun.
    \
        Exequi. Liuius. Exposer, Narrer, Raconter.
    \
        Verbis aliquid exequi. Cic. Dire.

    Dictionarium latinogallicum > exequor

  • 6 obtineo

    obtinĕo (optinĕo), ēre, obtinŭi, obtentum A. - tr. [st1]1 [-] tenir dans les mains.    - obtinere aures, Plaut.: tenir par les oreilles. [st1]2 [-] tenir, occuper (un lieu), avoir en soi, posséder (une qualité); être en possession (d'un emploi).    - obtinere agros umbris, Plin.: couvrir les champs de son ombre, ombrager les champs.    - obtinere vada, Caes.: occuper un gué.    - obtinere oppidum, Tac.: tenir la ville (avec une garnison).    - proverbii locum obtinere, Cic. Tusc. 4, 16, 36: être passé en proverbe.    - criminis locum obtinere, Cic.: être regardé comme un crime.    - obtinere numerum caesorum, Cic.: être compté parmi les morts.    - caedes omnia obtinuit, Liv.: le massacre fut général.    - summam opinionem obtinere, Quint. 10, 5, 18: jouir de la plus haute réputation.    - regnum obtinere, Caes.: occuper le trône.    - curam obtinere, Tac.: occuper une charge.    - obtinere partes accusatoris, Cic.: être chargé du rôle d'accusateur.    - obtinere Academiam, Cic.: dominer dans l'Académie.    - obtinere provinciam, Liv.: administrer une province.    - obtinere Britannos, Tac.: gouverner la Bretagne.    - me obtinente, Cic. Att. 5, 21, 7: sous mon administration. [st1]3 [-] garder, conserver, maintenir, retenir; qqf. persévérer.    - obtinere iter ad... Stat.: poursuivre sa route vers...    - obtinere silentium, Liv.: garder le silence.    - obtinendis quae percurrerat, Tac.: pour s'assurer des pays qu'il avait parcourus.    - obtinere colorem, Plaut.: ne pas changer de couleur.    - obtinere venustatem, Ter.: conserver son attrait.    - obtinere famam: conserver son honneur.    - obtinere fortunas suas, Cic.: sauver sa fortune.    - obtinere necessitudinem, Cic. Q. Fr. 1, 1, 12, § 35: continuer des relations.    - obtinere auctoritatem suam, Cic.: faire respecter son autorité.    - obtinere jus suum contra aliquem, Cic. Quint. 9.34: maintenir son droit contre qqn.    - obtine antiquam rationem, Ter.: n'oublie pas le vieux précepte.    - lex quae obtinebatur, Cic.: usage qui s'observait.    - obtinuit colere, Plaut.: il a persisté à pratiquer. [st1]4 [-] obtenir, gagner, acquérir.    - obtenta non sunt quae voluimus, Cic.: nous n'avons pas obtenu ce que nous voulions.    - rem obtinere, Caes. B. G. 7.85: remporter un succès, remporter la victoire.    - si minus id obtinebis, Cic.: si tu n'y réussis pas.    - obtinuit admitti, Just.: il obtint la faveur d'être admis.    - ab eo aegre obtentum est, ut... Just.: on eut de la peine à obtenir de lui que...    - obtinere sapientiam, Cic.: acquérir la sagesse.    - obtinere litem: gagner un procès.    - malas causas obtinere, Cic. Att. 7, 25, 1: gagner de mauvaises causes. [st1]5 [-] soutenir, défendre, démontrer, prouver, ratifier.    - contrarias sententias obtinere, Cic. Fin. 4, 28, 78: soutenir des propositions contraires.    - obtinere quod dicimus, Cic.: prouver ce que nous avançons.    - pugnare in iis, quae obtinere non possis, Quint. 6, 4, 15: s'acharner à soutenir ce qu'on ne peut démontrer.    - quod fama obtinuit, Liv. 21, 46, 10: l'opinion que la renommée a consacrée.    - obtinetur testamentum, Cic.: le testament est ratifié, le testament est valable. B. - intr. [st1]6 [-] se maintenir, se perpétuer, être admis, être établi, être tenu pour certain, être constant, être dominant, prévaloir.    - obtinuit regula, Petr.: cette règle a prévalu.    - obtinet (tournure impers.): il est reconnu.    - pro vero obtinebat, Sall. (tournure impers.): c'était une idée reçue.    - si vera obtinere non possunt, Quint.: si la vérité ne peut triompher.    - non ipsos quoque fuisse obtinebit...? Varr. R. R. 2, 1, 9: ne reconnaîtra-t-on pas qu'eux aussi furent...?    - obtinuit sententia, Cic.: son avis prévalut.
    * * *
    obtinĕo (optinĕo), ēre, obtinŭi, obtentum A. - tr. [st1]1 [-] tenir dans les mains.    - obtinere aures, Plaut.: tenir par les oreilles. [st1]2 [-] tenir, occuper (un lieu), avoir en soi, posséder (une qualité); être en possession (d'un emploi).    - obtinere agros umbris, Plin.: couvrir les champs de son ombre, ombrager les champs.    - obtinere vada, Caes.: occuper un gué.    - obtinere oppidum, Tac.: tenir la ville (avec une garnison).    - proverbii locum obtinere, Cic. Tusc. 4, 16, 36: être passé en proverbe.    - criminis locum obtinere, Cic.: être regardé comme un crime.    - obtinere numerum caesorum, Cic.: être compté parmi les morts.    - caedes omnia obtinuit, Liv.: le massacre fut général.    - summam opinionem obtinere, Quint. 10, 5, 18: jouir de la plus haute réputation.    - regnum obtinere, Caes.: occuper le trône.    - curam obtinere, Tac.: occuper une charge.    - obtinere partes accusatoris, Cic.: être chargé du rôle d'accusateur.    - obtinere Academiam, Cic.: dominer dans l'Académie.    - obtinere provinciam, Liv.: administrer une province.    - obtinere Britannos, Tac.: gouverner la Bretagne.    - me obtinente, Cic. Att. 5, 21, 7: sous mon administration. [st1]3 [-] garder, conserver, maintenir, retenir; qqf. persévérer.    - obtinere iter ad... Stat.: poursuivre sa route vers...    - obtinere silentium, Liv.: garder le silence.    - obtinendis quae percurrerat, Tac.: pour s'assurer des pays qu'il avait parcourus.    - obtinere colorem, Plaut.: ne pas changer de couleur.    - obtinere venustatem, Ter.: conserver son attrait.    - obtinere famam: conserver son honneur.    - obtinere fortunas suas, Cic.: sauver sa fortune.    - obtinere necessitudinem, Cic. Q. Fr. 1, 1, 12, § 35: continuer des relations.    - obtinere auctoritatem suam, Cic.: faire respecter son autorité.    - obtinere jus suum contra aliquem, Cic. Quint. 9.34: maintenir son droit contre qqn.    - obtine antiquam rationem, Ter.: n'oublie pas le vieux précepte.    - lex quae obtinebatur, Cic.: usage qui s'observait.    - obtinuit colere, Plaut.: il a persisté à pratiquer. [st1]4 [-] obtenir, gagner, acquérir.    - obtenta non sunt quae voluimus, Cic.: nous n'avons pas obtenu ce que nous voulions.    - rem obtinere, Caes. B. G. 7.85: remporter un succès, remporter la victoire.    - si minus id obtinebis, Cic.: si tu n'y réussis pas.    - obtinuit admitti, Just.: il obtint la faveur d'être admis.    - ab eo aegre obtentum est, ut... Just.: on eut de la peine à obtenir de lui que...    - obtinere sapientiam, Cic.: acquérir la sagesse.    - obtinere litem: gagner un procès.    - malas causas obtinere, Cic. Att. 7, 25, 1: gagner de mauvaises causes. [st1]5 [-] soutenir, défendre, démontrer, prouver, ratifier.    - contrarias sententias obtinere, Cic. Fin. 4, 28, 78: soutenir des propositions contraires.    - obtinere quod dicimus, Cic.: prouver ce que nous avançons.    - pugnare in iis, quae obtinere non possis, Quint. 6, 4, 15: s'acharner à soutenir ce qu'on ne peut démontrer.    - quod fama obtinuit, Liv. 21, 46, 10: l'opinion que la renommée a consacrée.    - obtinetur testamentum, Cic.: le testament est ratifié, le testament est valable. B. - intr. [st1]6 [-] se maintenir, se perpétuer, être admis, être établi, être tenu pour certain, être constant, être dominant, prévaloir.    - obtinuit regula, Petr.: cette règle a prévalu.    - obtinet (tournure impers.): il est reconnu.    - pro vero obtinebat, Sall. (tournure impers.): c'était une idée reçue.    - si vera obtinere non possunt, Quint.: si la vérité ne peut triompher.    - non ipsos quoque fuisse obtinebit...? Varr. R. R. 2, 1, 9: ne reconnaîtra-t-on pas qu'eux aussi furent...?    - obtinuit sententia, Cic.: son avis prévalut.
    * * *
        Obtineo, obtines, pen. corr. obtinui, obtentum, obtinere. Cic. Obtenir et impetrer ce qu'on demandoit.
    \
        Academiam Carneades et Clitomachus obtinebant. Cic. Tenoyent, etc. Regnoyent en, etc.
    \
        Admirationem obtinere. Plin. Estre en admiration, Estre fort estimé.
    \
        Semper isthanc, quam habes, aetatulam obtinebis. Plaut. Tu garderas et entretiendras, etc. Tu retiendras, etc.
    \
        Causam. Cic. Gaigner sa cause.
    \
        Vt causam certissimam obtineret. Cic. Pour gaigner sa cause toute clere. Cic.
    \
        Dignitatem obtinere, pro Retinere et conseruare. Cic. Garder et maintenir.
    \
        Famam obtinere per aliquem. Cic. Garder sa renommee.
    \
        Fama obtinet. Liu. Le plus commun bruit l'emporte.
    \
        Firmitudinem animi obtinere. Plaut. Estre ferme et constant.
    \
        Obtinere summum atque altissimum gradum ciuitatis. Cic. Estre un des plus grands en honneur de la ville, Tenir le plus hault lieu.
    \
        Obtinemus ipsius Caesaris summam erga nos humanitatem. Cic. Il nous est doulx et debonnaire.
    \
        Haec apud te ne hoc quidem iuris obtinuit, vt, etc. Cic. Il n'a pas peu impetrer envers toy qu'il, etc.
    \
        Litem obtinere et Amittere, contraria. Cic. Gaigner ou perdre son proces.
    \
        Locum infimum seruitutis obtinere. Cic. Estre des moins estimez, et estre du dernier rang.
    \
        Tertium locum Milesiae oues obtinent. Plin. Apres ces deux là, les brebis de Milese sont les plus estimees.
    \
        Locum prouerbii obtinere. Cic. Servir de proverbe.
    \
        Obtinet magnum locum in medicaminibus haec herba. Plin. Est fort receue et estimee.
    \
        Secundum locum obtinet Cyprius, tertium Phoenicius. Plin. Apres ceste là on estime fort, etc.
    \
        Cuius legationis Numeius et Verodontinus principem locum obtinebant. Caes. Estoyent les principaulx de l'embassade.
    \
        Praecipuam obtinent nobilitatem syagri. Plin. Sont plus en bruit que tous les autres, et les plus estimez.
    \
        Noctem insequentem eadem caligo obtinuit. Liu. La nuict ensuyvant il feit pareille obscurité.
    \
        Patriae nomen obtinent. De ficubus. Plin. Elles ont le nom du pays, On les nomme du pays.
    \
        Nomen sapientia obtinere. Cic. Estre nommee sapience.
    \
        Noxiam veneni obtinere. Plin. Nuire comme venin.
    \
        Numerum obtinere iure caesorum. Cic. Estre nombré entre ceulx qui ont esté tuez à juste cause.
    \
        Ordinem suum obtinere. Col. Garder son ordre et son rang.
    \
        Partes accusatoris obtinere. Cic. Plaider pour l'accusateur.
    \
        Primatum obtinere apud regem. Plin. Estre des plus grands et des principaulx envers le roy.
    \
        Principatum. Plin. Estre le plus estimé.
    \
        Qui principatum in ciuitate multis annis obtinuerat. Caes. Qui avoit esté des principaulx de la ville, Qui avoit tenu et gardé le premier lieu.
    \
        In frigidis humidisque principatum obtinent. Plin. Sont les plus estimees et plus excellentes.
    \
        Prouinciam obtinere. Cic. Avoir la charge et gouvernement d'une province.
    \
        Hispaniam obtinere cum imperio. Cic. Avoir le gouvernement d'Espaigne, avec empire et souveraine puissance.
    \
        Regnum in Sequanis obtinere. Caes. Estre roy, etc.
    \
        Sententias contrarias obtinere. Cic. Soustenir et gaigner.
    \
        Sanguinis vicem obtinet. Plin. Est au lieu de sang.
    \
        Vim medicamenti obtinet. Plin. Ha la force, et sert de medicament.
    \
        Vitam et famam obtinere per aliquem. Cic. Tenir sa vie de luy, Quand il est cause qu'on est en vie.
    \
        Vrbem aliquam armis obtinere. Liu. Occuper par force et violence.
    \
        Obtinere. Tenir, ou Contenir et occuper le long de quelque place. Plin. Arbor agros longis obtinens vmbris.

    Dictionarium latinogallicum > obtineo

  • 7 persequor

    persĕquor, sĕqui, sĕcūtus sum (sĕquūtus sum) [st1]1 [-] suivre obstinément, suivre de bout en bout.    - Cleomenem persecuti sunt, Cic. Verr. 5, 91: ils continuèrent à suivre (suivirent jusqu'au bout) Cléomène.    - aliquem ipsius vestigiis persequi, Cic. Br. 307: suivre qqn pas à pas.    - celeritate scribendi persequi posse quae dicuntur, Cic. Sull. 42: grâce à la promptitude de l'écriture, pouvoir suivre les paroles, écrire aussi vite que la parole.    - omnes solitudines persequi, Cic. Pis. 53: ne parcourir que des endroits déserts.    - omnes vias persequi, Cic. Fam. 4, 13, 6: suivre tous les chemins, tenter tous les moyens. [st1]2 [-] poursuivre; poursuivre par vengeance, venger, venger; poursuivre en justice.    - fugientes persequi, Caes. BG. 7, 67: poursuivre les fuyards.    - bello civitatem persequi, Caes. BG. 5, 1, 9: faire la guerre à outrance à une cité.    - mortem alicujus persequi, Caes. BG. 7, 38, 8: venger la mort de qqn.    - jus suum persequi, Cic. Caec. 8: chercher à faire valoir son droit. [st1]3 [-] chercher à obtenir, s'attacher à, être sectateur de; marcher sur les traces de, imiter.    - qui syngraphas suas persequuntur, Cic. Rep. 3: ceux qui cherchent à obtenir un contrat avantageux pour eux-mêmes.    - horum hominem sectam atque instituta persequimur, Cic. Verr. 5: voilà les hommes dont je suis fidèlement l'école et les principes.    - laudem cupidissime persequi, Cic. R. Post. 2: poursuivre passionnément la gloire. [st1]4 [-] mener à bonne fin, accomplir, exécuter; faire rentrer (de l'argent), encaisser.    - hoc, ut dico, factis persequar, Plaut. Merc. 3, 2, 11: ce que je dis, je le ferai.    - herus quod imperavit, neglexisti persequi, Plaut. Am. 2, 1, 40: tu as négligé de faire ce que ton maître t'a commandé.    - relictam persequitur vitem attondens, Virg. G. 2: il continue de tailler le reste de la vigne.    - vitam inopem et vagam persequi, Cic. Phil. 12, 7, 15: mener une vie misérable et errante. [st1]5 [-] parcourir par écrit, exposer, raconter, traiter.    - philosophiam Latinis litteris persequi, Cic. Ac. 1, 12: traiter la philosophie en langue latine.    - ceteros persequi, Cic. Phil. 2, 27: citer tous les autres à la suite.    - plura persequi, Nep.: s'étendre plus longuement.    - quae versibus persecutus est Ennius, Cic. Sen. 6, 16: sujet traité en vers par Ennius.    - scripturā aliquid persequi, Cic. Fam. 15, 21, 4: traiter qqch par écrit. [st1]6 [-] explorer.    - persecutus putamen, Petr. 33, 8: ayant exploré la coquille (de l'œuf).    - persequere continentis his funeribus dies, Cic. Pis.: passe en revue les jours qui ont suivi les funérailles. [st1]7 [-] poursuivre, persécuter.    - persequebantur Judaei Jesum quia haec faciebat in sabbato, Vulg.: les Juifs persécutaient Jésus parce qu'il faisait ces choses-là le jour du sabbat.    - Tert. ad Scap. 5; Vulg. Act. 7, 52; Vulg. Rom. 12, 14. [st1]8 [-] Hyg. être poursuivi.    - illa se in mare praecipitavit, ne persequeretur, Hyg. Fab. 198: elle se jeta dans la mer pour éviter d'être poursuivie.
    * * *
    persĕquor, sĕqui, sĕcūtus sum (sĕquūtus sum) [st1]1 [-] suivre obstinément, suivre de bout en bout.    - Cleomenem persecuti sunt, Cic. Verr. 5, 91: ils continuèrent à suivre (suivirent jusqu'au bout) Cléomène.    - aliquem ipsius vestigiis persequi, Cic. Br. 307: suivre qqn pas à pas.    - celeritate scribendi persequi posse quae dicuntur, Cic. Sull. 42: grâce à la promptitude de l'écriture, pouvoir suivre les paroles, écrire aussi vite que la parole.    - omnes solitudines persequi, Cic. Pis. 53: ne parcourir que des endroits déserts.    - omnes vias persequi, Cic. Fam. 4, 13, 6: suivre tous les chemins, tenter tous les moyens. [st1]2 [-] poursuivre; poursuivre par vengeance, venger, venger; poursuivre en justice.    - fugientes persequi, Caes. BG. 7, 67: poursuivre les fuyards.    - bello civitatem persequi, Caes. BG. 5, 1, 9: faire la guerre à outrance à une cité.    - mortem alicujus persequi, Caes. BG. 7, 38, 8: venger la mort de qqn.    - jus suum persequi, Cic. Caec. 8: chercher à faire valoir son droit. [st1]3 [-] chercher à obtenir, s'attacher à, être sectateur de; marcher sur les traces de, imiter.    - qui syngraphas suas persequuntur, Cic. Rep. 3: ceux qui cherchent à obtenir un contrat avantageux pour eux-mêmes.    - horum hominem sectam atque instituta persequimur, Cic. Verr. 5: voilà les hommes dont je suis fidèlement l'école et les principes.    - laudem cupidissime persequi, Cic. R. Post. 2: poursuivre passionnément la gloire. [st1]4 [-] mener à bonne fin, accomplir, exécuter; faire rentrer (de l'argent), encaisser.    - hoc, ut dico, factis persequar, Plaut. Merc. 3, 2, 11: ce que je dis, je le ferai.    - herus quod imperavit, neglexisti persequi, Plaut. Am. 2, 1, 40: tu as négligé de faire ce que ton maître t'a commandé.    - relictam persequitur vitem attondens, Virg. G. 2: il continue de tailler le reste de la vigne.    - vitam inopem et vagam persequi, Cic. Phil. 12, 7, 15: mener une vie misérable et errante. [st1]5 [-] parcourir par écrit, exposer, raconter, traiter.    - philosophiam Latinis litteris persequi, Cic. Ac. 1, 12: traiter la philosophie en langue latine.    - ceteros persequi, Cic. Phil. 2, 27: citer tous les autres à la suite.    - plura persequi, Nep.: s'étendre plus longuement.    - quae versibus persecutus est Ennius, Cic. Sen. 6, 16: sujet traité en vers par Ennius.    - scripturā aliquid persequi, Cic. Fam. 15, 21, 4: traiter qqch par écrit. [st1]6 [-] explorer.    - persecutus putamen, Petr. 33, 8: ayant exploré la coquille (de l'œuf).    - persequere continentis his funeribus dies, Cic. Pis.: passe en revue les jours qui ont suivi les funérailles. [st1]7 [-] poursuivre, persécuter.    - persequebantur Judaei Jesum quia haec faciebat in sabbato, Vulg.: les Juifs persécutaient Jésus parce qu'il faisait ces choses-là le jour du sabbat.    - Tert. ad Scap. 5; Vulg. Act. 7, 52; Vulg. Rom. 12, 14. [st1]8 [-] Hyg. être poursuivi.    - illa se in mare praecipitavit, ne persequeretur, Hyg. Fab. 198: elle se jeta dans la mer pour éviter d'être poursuivie.
    * * *
        Persequor, pen. cor. persequeris, persequutus sum, persequi. Terent. Poursuyvre, Pourchasser.
    \
        Bello persequi aliquem. Caes. Luy faire la guerre, Le persecuter de guerre.
    \
        Persequi aliquem terra et mari. Cic. Par mer et par terre.
    \
        Vestigiis ipsius persequi aliquem, per translationem. Cic. Le suyvre pas à pas, A la trace, A la route.
    \
        Iudicio persequi aliquem. Cic. Poursuyvre en jugement, Par devant le juge, En justice, Pourchasser contre luy, ou faire poursuite et pourchas en justice.
    \
        Artem aliquam persequi. Cic. Y employer son estude et son temps.
    \
        Consuetudine et celeritate scribendi, facillime quae dicerentur, persequi. Cic. Escrire aussi viste qu'un autre parle, et ne rien omettre de ce qu'il a dict, Suyvre de la main la langue d'un autre.
    \
        Factis persequi quod dicimus. Plaut. Faire ce que nous disons.
    \
        Feras persequi. Ouid. Chasser aux bestes sauvages.
    \
        Imperium patris persequi. Plaut. Faire ce que le pere commande.
    \
        Incoepta persequi. Liu. Poursuyvre ce qu'on a commencé.
    \
        Inimicitias paternas persequi. Cic. Venger.
    \
        Instituta alicuius seruare, et vestigiis persequi. Cic. Observer et garder de poinct en poinct.
    \
        Ius suum persequi. Cic. Defendre et poursuyvre son droict.
    \
        Mores patris persequi. Plaut. Suyvre les meurs du pere.
    \
        Mortem alicuius persequi. Cic. Venger.
    \
        Numeris cursus syderum persequi. Cic. Rediger par supputations.
    \
        Odio persequitur omnes. Seneca. Il hait, ou ha en haine.
    \
        Poenas alicuius persequi. Cic. Venger la mort d'aucun.
    \
        Promissa alterius persequi. Plautus. Soliciter qu'il tienne sa promesse.
    \
        Scriptura persequi. Cic. Escrire, Rediger par escript.
    \
        Versibus aliqua persequi. Cic. Escrire en vers.
    \
        Vestigia alicuius persequi. Cic. L'ensuyvre de pres.
    \
        Viam persequi. Terent. Poursuyvre un chemin.
    \
        Vita persequi disciplinam recte viuendi. Cic. Vivre selon la discipline de bien vivre.
    \
        Vitia aliquem persequuntur ab institutione puerili. Quintil. Le suyvent, et ne le laissent point.
    \
        Voce aliquid persequi. Cicero. Poursuyvre de parolles quelque chose.
    \
        Voluptates cuiusque modi persequi. Cic. S'addonner à toutes voluptez.
    \
        Nominatim voluptates omnes persequitur Epicurus. Cic. Il les nomme toutes par leurs noms.

    Dictionarium latinogallicum > persequor

  • 8 repeto

    rĕpĕto, ĕre, pĕtīvi (pĕtĭi), pĕtītum - tr. - [st1]1 [-] atteindre, chercher à atteindre de nouveau, attaquer à son tour, riposter, contre-attaquer.    - ad Nolam armis repetendam, Liv. 9: pour diriger une seconde attaque sur Nole.    - bis cavere, bis repetere, Quint. 5: parer deux coups et en porter deux (en parl. des gladiateurs).    - repetere mulam calcibus et canem morsu, Sen. Ir. 3: rendre un coup de pied à une mule et à un chien un coup de dent.    - signum erat omnium: "Repete!" Suet.: le mot d'ordre était, pour tous: "Redouble!" [st1]2 [-] poursuivre de nouveau (en justice).    - repetere aliquem, Dig. Suet.: intenter à qqn une seconde action (en justice).    - voir repetundae. [st1]3 [-] regagner (un lieu), retourner, revenir.    - repetere lares: regagner ses pénates.    - fratres repetere, Ov.: aller rejoindre ses frères.    - quid enim repetiimus (s-ent. patriam)? Liv. 5: pourquoi sommes-nous revenus?    - qui onerarias retro Africam repetere juberent, Liv. 25: pour ordonner aux vaisseaux de charge de retourner en Afrique. [st1]4 [-] reprendre, continuer (ce qui a été interrompu), recommencer, se remettre à, renouveler, répéter; se répéter, reparaître.    - libertatem repetere, Liv.: reconquérir la liberté.    - opus repetere, Hor.: reprendre une tâche.    - repetit febricula, Cels.: la fébricule revient.    - morbi repetunt, Cels.: les maladies reparaissent.    - pampinationem repetere, Col.: ébourgeonner de nouveau. [st1]5 [-] retourner chercher, faire revenir, reprendre, rappeler.    - repudiatus repetor, Ter. And.: on me reprend après m'avoir évincé.    - vos qui maxime me repetistis atque revocastis, Cic. Dom. 57: vous qui m'avez réclamé à cor et à cri, vous à qui je dois mon retour.    - omina Argis repetere, Virg.: retourner consulter l'oracle à Argos. [st1]6 [-] rattacher (à son principe), remonter à, reprendre à, raconter depuis le commencement, se rappeler, rappeler.    - alte et a capite repetere, Cic. Leg. 1: remonter à la source, reprendre depuis le début.    - repetitis atque enumeratis diebus, Caes. BC. 3: en revenant sur les jours écoulés et en les comptant.    - tam longe repetita principia, Cic.: préambule tiré de si loin.    - ab ultima antiquitate repetere, Cic.: puiser à l'antiquité la plus reculée. [st1]7 [-] redemander, réclamer, revendiquer.    - repetere poenas ab aliquo: exiger un châtiment de qqn.    - repetere jus suum, Cic.: réclamer justice.    - res repetere: demander satisfaction.    - Homerum Salaminii repetunt, Cic. Arch. 8: Salamine revendique Homère (comme concitoyen).
    * * *
    rĕpĕto, ĕre, pĕtīvi (pĕtĭi), pĕtītum - tr. - [st1]1 [-] atteindre, chercher à atteindre de nouveau, attaquer à son tour, riposter, contre-attaquer.    - ad Nolam armis repetendam, Liv. 9: pour diriger une seconde attaque sur Nole.    - bis cavere, bis repetere, Quint. 5: parer deux coups et en porter deux (en parl. des gladiateurs).    - repetere mulam calcibus et canem morsu, Sen. Ir. 3: rendre un coup de pied à une mule et à un chien un coup de dent.    - signum erat omnium: "Repete!" Suet.: le mot d'ordre était, pour tous: "Redouble!" [st1]2 [-] poursuivre de nouveau (en justice).    - repetere aliquem, Dig. Suet.: intenter à qqn une seconde action (en justice).    - voir repetundae. [st1]3 [-] regagner (un lieu), retourner, revenir.    - repetere lares: regagner ses pénates.    - fratres repetere, Ov.: aller rejoindre ses frères.    - quid enim repetiimus (s-ent. patriam)? Liv. 5: pourquoi sommes-nous revenus?    - qui onerarias retro Africam repetere juberent, Liv. 25: pour ordonner aux vaisseaux de charge de retourner en Afrique. [st1]4 [-] reprendre, continuer (ce qui a été interrompu), recommencer, se remettre à, renouveler, répéter; se répéter, reparaître.    - libertatem repetere, Liv.: reconquérir la liberté.    - opus repetere, Hor.: reprendre une tâche.    - repetit febricula, Cels.: la fébricule revient.    - morbi repetunt, Cels.: les maladies reparaissent.    - pampinationem repetere, Col.: ébourgeonner de nouveau. [st1]5 [-] retourner chercher, faire revenir, reprendre, rappeler.    - repudiatus repetor, Ter. And.: on me reprend après m'avoir évincé.    - vos qui maxime me repetistis atque revocastis, Cic. Dom. 57: vous qui m'avez réclamé à cor et à cri, vous à qui je dois mon retour.    - omina Argis repetere, Virg.: retourner consulter l'oracle à Argos. [st1]6 [-] rattacher (à son principe), remonter à, reprendre à, raconter depuis le commencement, se rappeler, rappeler.    - alte et a capite repetere, Cic. Leg. 1: remonter à la source, reprendre depuis le début.    - repetitis atque enumeratis diebus, Caes. BC. 3: en revenant sur les jours écoulés et en les comptant.    - tam longe repetita principia, Cic.: préambule tiré de si loin.    - ab ultima antiquitate repetere, Cic.: puiser à l'antiquité la plus reculée. [st1]7 [-] redemander, réclamer, revendiquer.    - repetere poenas ab aliquo: exiger un châtiment de qqn.    - repetere jus suum, Cic.: réclamer justice.    - res repetere: demander satisfaction.    - Homerum Salaminii repetunt, Cic. Arch. 8: Salamine revendique Homère (comme concitoyen).
    * * *
        Repeto, repetis, pen. corr. repetiui vel repetii, repetitum, pen. prod. repetere. Terent. Redemander, Repeter.
    \
        Gratiam pro beneficio repetere. Liuius. Demander qu'on nous scache bon gré du plaisir que nous avons faict.
    \
        Poenas ab aliquo repetere. Cic. Demander l'amendement d'aucun meffaict à l'encontre d'aucun.
    \
        Repudiatus repetor. Terent. Je suis rappelé.
    \
        Caesari repetenti negare non potui. Cic. Souvent demandant.
    \
        Pampinationem repetere. Columel. Recommencer, Faire de rechef, Reiterer.
    \
        Promissa repetens. Liu. Promettant de rechef, Reiterant sa promesse.
    \
        Sermonem de re aliqua repetere. Plin. Recommencer.
    \
        Repetere reum. Paulus Iurecons. Renouveler une accusation, Accuser de rechef.
    \
        Castra repetebat. Liu. Il retournoit au camp.
    \
        Repetere solita ministeria. Plin. iunior. Se remettre à faire ce qu'on avoit accoustumé, Retourner à son premier mestier.
    \
        Studia repetere. Cic. Se remettre à sa premiere besongne.
    \
        Repetere. Tibull. Demander, Cercher.
    \
        Alte repetita oratio. Cic. Cerchee bien loing.
    \
        Repetam paulo altius Iudices. Cic. Je recommenceray la chose un peu de plus loing.
    \
        Alte et a capite repetere. Cic. Raconter une chose de loing et dés le commencement, Commencer dés le commencement.
    \
        Rem repetere supra annos duos. Liu. Commencer le conte, non point du temps present, mais des deux ans precedents, Reprendre les deux annees precedentes.
    \
        Consuetudo longo interuallo repetita atque relata. Cicero. Une coustume ramenee qui avoit esté long temps paravant, Remettre en usage une coustume ancienne.
    \
        Interponere cautionem repetita die. Vlpianus. Antidater une obligation.
    \
        Repeto me correptum ab eo cur ambularem. Plin. iun. Il me souvient.
    \
        Quae illi infeste in nos fecerint, repetite. Liu. Souvienne vous.
    \
        Repetere memoriam. Cic. Reduire en sa memoire, Se souvenir.
    \
        Repetebat vsque a Corace nescio quo, etc. Cic. Il cerchoit son conte depuis un je ne scay quel Corax.
    \
        Repetunt iam P. Valerium, commemorant reliquos. Cic. Ils regrettent, Ils vont cercher, etc.

    Dictionarium latinogallicum > repeto

  • 9 retineo

    rĕ-tĭnĕo, ŭi, tentum, 2, v. a. [teneo].
    I.
    (With the signif. of the re predominating.) To hold or keep back, not let go; to detain, retain; to restrain (class.; cf. restringo).
    A.
    Lit.: Ep. Asta, abire hinc non sinam. Th. Quid nunc me retines? Plaut. Ep. 1, 1, 61:

    quotiens foras ego ire volo, me retines, revocas,

    id. Men. 1, 2, 5:

    quid, malum, astas? Quin retines altrinsecus?

    id. Mil. 2, 5, 36; id. Stich. 2, 3, 11:

    te dexterā retinens manu Opsecro,

    id. Capt. 2, 3, 82: si magis vis, eam omittam. Py. Nolo;

    retine,

    id. Mil. 4, 8, 27:

    retine me,

    id. Curc. 2, 3, 11; Ter. Heaut. 2, 4, 23:

    concilium dimittit, Liscum retinet,

    Caes. B. G. 1, 18:

    homines,

    Cic. Att. 13, 14, 1:

    ab his fit initium retinendi Silii, etc.,

    Caes. B. G. 3, 8; 3, 9; 3, 10 et saep.:

    milites,

    id. ib. 7, 47; 7, 52; cf.:

    milites in loco,

    id. B. C. 3, 92:

    legiones ad urbem,

    id. ib. 1, 2;

    1, 9: cohortes apud se,

    id. ib. 2, 19:

    venit Varro ad me, et quidem id tempus, ut retinendus esset,

    when he must be kept, Cic. Att. 13, 33, 4:

    biduum tempestate retentus,

    detained, Caes. B. C. 3, 102; cf. id. B. G. 7, 1; Plaut. Curc. 2, 1, 12; cf.:

    aegre sunt retenti, quin oppidum irrumperent,

    Caes. B. C. 2, 13 fin.:

    vi me, vi inquam, Plancius et complexu suo retinuit,

    Cic. Planc. 41, 100:

    nisi jam profecti sunt, retinebis homines,

    id. Att. 13, 14, 1:

    euntem,

    Ov. H. 18, 99:

    aliquem vinclis,

    id. R. Am. 213:

    consulem,

    Liv. 37, 51:

    morbo retineri,

    id. 34, 10;

    v. also infra, B.: armorum parte tertiā celatà atque in oppido retentā,

    Caes. B. G. 2, 32 fin.; 2, 33:

    naves pro bonis Tarquiniorum ab Aristodemo retentae sunt,

    i. e. as security, Liv. 2, 34, 4:

    vinum portantes naves tempestatibus retentas esse,

    id. 37, 27, 2; Plaut. Stich. 5, 4, 45:

    mercedem,

    to keep back, stop, id. As. 2, 4, 37:

    alienum,

    Cic. Fl. 23, 56:

    lacrimas,

    Ov. M. 1, 647:

    manus ab ore,

    id. ib. 9, 575 et saep.:

    mulierem,

    to hold, Plaut. Ep. 4, 1, 33; cf.:

    mulierem per vim,

    id. Bacch. 4, 8, 2:

    arcum manu,

    Cic. Verr. 2, 4, 34, § 74:

    faculas sagittas,

    Prop. 2, 29 (3, 27), 5; cf.:

    injectā manu ferreā et retentā utrāque nave,

    Caes. B. C. 1, 58:

    sudor madidā veste retentus,

    Mart. 5, 79, 3.—
    B.
    Trop., to hold in check, keep within bounds, to restrain, check, repress, etc.: hoc servi esse officium reor, retinere at salutem (erum), Plaut. Aul. 4, 1, 8:

    liberos retinere,

    Ter. Ad. 1, 1, 33; Cic. Rep. 2, 25, 46; cf.:

    moderantem cursum atque in suā potestate retinentem,

    id. ib. 1, 29, 45:

    gaudia,

    Ov. M. 12, 285:

    rabiem,

    id. ib. 3, 566:

    verba dolore,

    id. ib. 10, 474:

    aliquem in officio,

    Cic. Rosc. Am. 25, 70:

    animos sociorum in fide,

    Liv. 25, 40:

    retineri nequeo quin dicam ea, quae promeres,

    Plaut. Trin. 3, 2, 15 (cf. supra, A.):

    quae (varietas) vehementer animos hominum in legendo tuo scripto retinere possit... ordo ipse annalium mediocriter nos retinet,

    binds, enchains, Cic. Fam. 5, 12, 4 and 5:

    (picus) Ore suo volucres vagas retinere solebat,

    Ov. M. 14, 340:

    lingua retenta metu,

    id. H. 11, 82:

    retinentibus vobis, erumperem,

    Curt. 6, 3, 5.—
    II.
    (With the signif. of the verb predominant.) To hold fast, keep, retain, preserve, maintain, etc. (freq. only since the class. per.; esp. freq. in the trop. signif.; cf. obtineo).
    A.
    Lit.: potius mansuetudine et innocentiā imperatoris provinciam quam vi militum aut benignitate deorum retentam atque conservatam esse, Cato ap. Cic. Fam. 15, 5, 2:

    oppidum,

    Caes. B. G. 7, 21 fin.:

    arces (Minerva),

    to preserve, protect, Cat. 64, 8:

    id egit, ut amicos observantiā, rem parsimoniā retineret,

    Cic. Quint. 18, 59; cf.:

    retinere servareque amicos,

    Hor. S. 1, 1, 89:

    summos cum infimis pari jure,

    Cic. Off. 2, 12, 41:

    Aegyptum,

    Curt. 4, 1, 30:

    regionem,

    id. 6, 5, 21:

    neque virtutem qui habet virtute retinetur in vitā,

    Cic. Fin. 3, 18, 61 B. and K.: fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 Rib. —
    B.
    Trop.:

    retinete (fidem), post factum ut laetemini,

    Plaut. Rud. prol. 30:

    existimo jus augurum... rei publicae causā conservatum ac retentum,

    Cic. Div. 2, 35, 75; so,

    jus suum,

    id. Verr. 2, 3, 14, § 37; Caes. B. C. 1, 5:

    statum suum,

    Cic. Rep. 2, 23, 43:

    pristinam virtutem,

    Caes. B. G. 5, 48, 91; cf.:

    vestigium pristinae dignitatis,

    Cic. Sull. 32, 91:

    officium,

    id. Off. 3, 29, 105:

    justitiam (with colere),

    id. ib. 2, 12, 42 Beier; id. Inv. 1, 1, 3:

    caritatem in pastores,

    id. Lael. 19, 70:

    utilitatem in amicitiā et fidem,

    id. ib. 24, 88:

    hunc morem usque adhuc,

    id. Rep. 2, 20, 36; cf. id. ib. 2, 9, 16:

    de finibus retentae defensaeque sententiae,

    id. Tusc. 5, 30, 84:

    gravitatem retinere, iracundiam pellere,

    id. Off. 1, 38, 137:

    ferociam animi in vultu,

    Sall. C. 61, 4:

    memoriam suae pristinae virtutis, tot secundissimorum proeliorum,

    Caes. B. G. 2, 21; 7, 62:

    aliquid memoriā,

    Cic. Imp. Pomp. 7, 19; id. Rosc. Am. 12, 33:

    commissa (aures),

    Hor. Ep. 1, 18, 70 et saep.:

    ut Palaemo et Telamo et Plato dicerentur, retinuerunt,

    Quint. 1, 5, 60.— With ne, Cic. Rep. 2, 32, 56.—
    2.
    Post-class. for memoriā retinere, to keep in mind, remember:

    sive ille Hasdrubal est, sive quis alius, non retineo,

    Gell. 17, 9, 16.—With object-clause:

    retineo me dixisse,

    Dig. 35, 1, 92 init. — Hence, rĕtĭnens, entis, P. a., holding fast, tenacious, observant of any thing (class.; cf. tenax); constr. with gen.:

    homo sui juris dignitatisque retinens,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 11:

    nimium equestris juris et libertatis,

    id. Planc. 23, 55:

    avitae nobilitatis,

    Tac. A. 2, 38 fin.:

    modestiae,

    id. ib. 5, 11:

    Seleuci conditoris (civitas),

    i. e. retaining his institutions, id. ib. 6, 42; cf.:

    antiqui moris,

    id. ib. 16, 5 et saep. — Sup.:

    proprietatum in verbis retinentissimus,

    Gell. 10, 20, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > retineo

  • 10 dissolutum

    dis-solvo, solvi, sŏlūtum, 3, v. a., to loosen asunder, to unloose, disunite, separate, dissolve, destroy (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facilius est apta dissolvere quam dissipata conectere,

    Cic. Or. 71, 235:

    opus ipsa suum eadem quae coagmentavit natura dissolvit,

    id. de Sen. 20, 72:

    dissolvunt nodos omnes et vincla relaxant,

    Lucr. 6, 356:

    contextum,

    id. 1, 243:

    stamina,

    Tib. 1, 7, 2:

    ornatus comae,

    id. 1, 10, 62:

    capillum,

    Plin. 28, 7, 23, § 78:

    sparta navium,

    id. 24, 9, 40, § 65:

    pontem,

    Nep. Them. 5, 1 et saep.:

    nubila ventis,

    Lucr. 6, 514; cf.

    nubes (ventus, with diducit),

    id. 6, 216:

    glaciem (sol),

    to melt, id. 6, 964:

    aes (fulmen),

    id. 6, 352:

    corpora (vis),

    id. 1, 224:

    se (venti vortex),

    id. 6, 446:

    tenebras luce,

    Varr. L. L. 6, § 79 Müll.:

    dissolutum navigium vel potius dissipatum,

    Cic. Att. 15, 11, 3; so,

    navem,

    Phaedr. 4, 22, 10; Ov. Tr. 4, 8, 18:

    stomachum,

    i. e. to loosen, relax, Plin. 20, 23, 96, § 256:

    ilia sua visu,

    Petr. 24, 5:

    resinam omnem oleo,

    Plin. 14, 20, 25, § 123: collegia, Suet. Aug. 32:

    cohortem Germanorum,

    id. Galb. 12 et saep.:

    animam,

    i. e. to die, Lucr. 3, 601; cf. id. 456; Cic. Tusc. 1, 11, 24.—
    B.
    In partic.
    1.
    In mercant. lang., to pay, discharge what one owes:

    dinumerando solvere: aes alienum praediis venditis,

    Cic. Sull. 20, 56; id. Off. 2, 2, 4; Plin. 33, 3, 13, § 44:

    nomen,

    Cic. Planc. 28:

    omne quod debuit,

    id. Rosc. Com. 13, 38:

    quae debeo,

    Ter. Ph. 4, 3, 50: pecuniam pro iis rebus, * Caes. B. C. 1, 87, 1:

    pecuniam publicam ulli civitati,

    Cic. Verr. 2, 3, 75:

    poenam,

    to pay a fine, id. Tusc. 1, 42, 100; cf.:

    dissolvere et compensare damna,

    id. Verr. 2, 5, 13:

    vota,

    id. Att. 15, 11 fin.; Cat. 66, 38.—
    * b.
    Mid., transf. to the person: quarum (possessionum) amore adducti dissolvi nullo modo possunt, free or release themselves from debt, Cic. Cat. 2, 8, 18.—
    2.
    In medic. lang., like digerere, discutere, to discuss, dissipate morbid matter, Plin. 20, 12, 48, § 122; 24, 6, 14, § 23; 24, 9, 38, § 60 al.
    II.
    Trop., to dissolve, abolish, abrogate, annul, destroy.
    A.
    In gen.:

    utilitas si amicitias conglutinaret, eadem commutata dissolveret,

    Cic. Lael. 9, 32; cf. id. de Or. 1, 42, 188:

    amicitiam,

    id. Rosc. Am. 39:

    societatem,

    id. Rosc. Com. 13, 38:

    consortionem,

    id. Off. 3, 6:

    matrimonia,

    Cod. Just. 5, 17, 8 et saep.:

    perjurium,

    Cic. Off. 3, 32, 113; cf.

    religiones,

    Liv. 40, 29:

    acta Caesaris,

    Cic. Phil. 1, 7 fin.; cf.:

    leges Caesaris,

    ib. 1, 8 init.:

    judicia publica,

    id. Agr. 2, 13 fin.:

    hoc interdictum,

    id. Caecin. 14, 40 et saep.:

    argentariam,

    id. ib. 4, 11:

    regiam potestatem,

    Nep. Lys. 3 fin.; cf.

    rem publicam,

    Liv. 5, 6 fin.:

    severitatem,

    Cic. Mur. 31, 65:

    frigus,

    Hor. C. 1, 9, 5 et saep.:

    mortem cuncta mortalium mala dissolvere,

    Sall. C. 51, 20; cf.

    with pers. object: plerosque senectus dissolvit,

    id. J. 17, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    In rhet. and philos. lang., to refute, reply to, answer an assertion:

    criminatio tota dissoluta est (with diluere),

    Cic. Rosc. Am. 29, 82:

    seu proposita confirmamus, seu contra dicta dissolvimus,

    Quint. 4 prooem. § 6; Cic. de Or. 2, 38; id. Tusc. 3, 30; Quint. 5, 13, 2; Tac. A. 13, 21 al.—
    2.
    (Acc. to I. B. 1. b.) To release, disengage one:

    obsecro, dissolve jam me,

    Plaut. Merc. 1, 2, 54; id. Poen. 1, 1, 20; Ter. Heaut. 3, 1, 102.—Hence, dissŏ-lūtus, a, um, P. a., unloosed, loose, disconnected.
    A.
    Of discourse: alterum nimis est vinctum, ut de industria factum appareat;

    alterum nimis dissolutum, ut pervagatum ac vulgare videatur,

    Cic. Or. 57, 195; Quint. 2, 11, 7; 8, 6, 62 al.—Hence, subst.: dissolūtum, i, n., a gram. fig., i. q. asundeton, asyndeton, Auct. Her. 4, 30, 41; Cic. de Or. 3, 54, 207 (also ap. Quint. 9, 1, 34).—
    B.
    Of character, lax, remiss, negligent, inattentive, careless; licentious, dissolute (cf.:

    mollis, luxuriosus, effeminatus): negligere quid de se quisque sentiat, non solum arrogantis est, sed omnino dissoluti,

    Cic. Off. 1, 28, 99:

    cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,

    id. Cat. 1, 2, 4; cf.:

    in praetermittendo (opp. crudelis in animadvertendo),

    id. Verr. 2, 5, 3 fin.:

    opp. vehemens,

    id. ib. 2, 5, 40:

    (Verres) omnium hominum dissolutissimus crudelissimusque,

    id. ib. 2, 3, 56; cf. id. ib. 2, 3, 57; id. Tusc. 4, 25 fin.; Nep. Alcib. 1 fin. al.:

    quis tam dissolutus in re familiari fuisset, quis tam negligens, etc.?

    Cic. Quint. 11, 38; cf. id. ib. 12, 40 et saep.:

    animus,

    id. Rosc. Am. 11, 32; cf.

    mens luxu,

    Tac. A. 15, 49 fin.:

    consuetudo Graecorum,

    Cic. Fl. 9;

    and, mores,

    Phaedr. 1, 2, 12:

    comitas,

    Quint. 2, 2, 5:

    libelli multo dissolutiores ipsis actionibus,

    Sen. Contr. 5 praef.:

    nihil asperum... nec tamen quicquam populare ac dissolutum,

    Cic. Att. 1, 19, 8; id. Off. 1, 35, 129.— Adv.: dissŏlūte.
    a.
    Acc. to A., loosely, disconnectedly:

    dicere demptis conjunctionibus,

    Cic. Or. 39, 135.—
    b.
    Acc. to B., laxly, negligently, carelessly:

    dissolute et turpiter scribere de restitutione alicujus,

    Cic. Att. 14, 13 fin.:

    vendere decumas,

    id. Verr. 2, 3, 39 fin.:

    jus suum relinquere,

    id. Caecin. 36:

    factum aliquid,

    id. Verr. 2, 5, 8; cf. id. Phil. 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > dissolutum

  • 11 dissolvo

    dis-solvo, solvi, sŏlūtum, 3, v. a., to loosen asunder, to unloose, disunite, separate, dissolve, destroy (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facilius est apta dissolvere quam dissipata conectere,

    Cic. Or. 71, 235:

    opus ipsa suum eadem quae coagmentavit natura dissolvit,

    id. de Sen. 20, 72:

    dissolvunt nodos omnes et vincla relaxant,

    Lucr. 6, 356:

    contextum,

    id. 1, 243:

    stamina,

    Tib. 1, 7, 2:

    ornatus comae,

    id. 1, 10, 62:

    capillum,

    Plin. 28, 7, 23, § 78:

    sparta navium,

    id. 24, 9, 40, § 65:

    pontem,

    Nep. Them. 5, 1 et saep.:

    nubila ventis,

    Lucr. 6, 514; cf.

    nubes (ventus, with diducit),

    id. 6, 216:

    glaciem (sol),

    to melt, id. 6, 964:

    aes (fulmen),

    id. 6, 352:

    corpora (vis),

    id. 1, 224:

    se (venti vortex),

    id. 6, 446:

    tenebras luce,

    Varr. L. L. 6, § 79 Müll.:

    dissolutum navigium vel potius dissipatum,

    Cic. Att. 15, 11, 3; so,

    navem,

    Phaedr. 4, 22, 10; Ov. Tr. 4, 8, 18:

    stomachum,

    i. e. to loosen, relax, Plin. 20, 23, 96, § 256:

    ilia sua visu,

    Petr. 24, 5:

    resinam omnem oleo,

    Plin. 14, 20, 25, § 123: collegia, Suet. Aug. 32:

    cohortem Germanorum,

    id. Galb. 12 et saep.:

    animam,

    i. e. to die, Lucr. 3, 601; cf. id. 456; Cic. Tusc. 1, 11, 24.—
    B.
    In partic.
    1.
    In mercant. lang., to pay, discharge what one owes:

    dinumerando solvere: aes alienum praediis venditis,

    Cic. Sull. 20, 56; id. Off. 2, 2, 4; Plin. 33, 3, 13, § 44:

    nomen,

    Cic. Planc. 28:

    omne quod debuit,

    id. Rosc. Com. 13, 38:

    quae debeo,

    Ter. Ph. 4, 3, 50: pecuniam pro iis rebus, * Caes. B. C. 1, 87, 1:

    pecuniam publicam ulli civitati,

    Cic. Verr. 2, 3, 75:

    poenam,

    to pay a fine, id. Tusc. 1, 42, 100; cf.:

    dissolvere et compensare damna,

    id. Verr. 2, 5, 13:

    vota,

    id. Att. 15, 11 fin.; Cat. 66, 38.—
    * b.
    Mid., transf. to the person: quarum (possessionum) amore adducti dissolvi nullo modo possunt, free or release themselves from debt, Cic. Cat. 2, 8, 18.—
    2.
    In medic. lang., like digerere, discutere, to discuss, dissipate morbid matter, Plin. 20, 12, 48, § 122; 24, 6, 14, § 23; 24, 9, 38, § 60 al.
    II.
    Trop., to dissolve, abolish, abrogate, annul, destroy.
    A.
    In gen.:

    utilitas si amicitias conglutinaret, eadem commutata dissolveret,

    Cic. Lael. 9, 32; cf. id. de Or. 1, 42, 188:

    amicitiam,

    id. Rosc. Am. 39:

    societatem,

    id. Rosc. Com. 13, 38:

    consortionem,

    id. Off. 3, 6:

    matrimonia,

    Cod. Just. 5, 17, 8 et saep.:

    perjurium,

    Cic. Off. 3, 32, 113; cf.

    religiones,

    Liv. 40, 29:

    acta Caesaris,

    Cic. Phil. 1, 7 fin.; cf.:

    leges Caesaris,

    ib. 1, 8 init.:

    judicia publica,

    id. Agr. 2, 13 fin.:

    hoc interdictum,

    id. Caecin. 14, 40 et saep.:

    argentariam,

    id. ib. 4, 11:

    regiam potestatem,

    Nep. Lys. 3 fin.; cf.

    rem publicam,

    Liv. 5, 6 fin.:

    severitatem,

    Cic. Mur. 31, 65:

    frigus,

    Hor. C. 1, 9, 5 et saep.:

    mortem cuncta mortalium mala dissolvere,

    Sall. C. 51, 20; cf.

    with pers. object: plerosque senectus dissolvit,

    id. J. 17, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    In rhet. and philos. lang., to refute, reply to, answer an assertion:

    criminatio tota dissoluta est (with diluere),

    Cic. Rosc. Am. 29, 82:

    seu proposita confirmamus, seu contra dicta dissolvimus,

    Quint. 4 prooem. § 6; Cic. de Or. 2, 38; id. Tusc. 3, 30; Quint. 5, 13, 2; Tac. A. 13, 21 al.—
    2.
    (Acc. to I. B. 1. b.) To release, disengage one:

    obsecro, dissolve jam me,

    Plaut. Merc. 1, 2, 54; id. Poen. 1, 1, 20; Ter. Heaut. 3, 1, 102.—Hence, dissŏ-lūtus, a, um, P. a., unloosed, loose, disconnected.
    A.
    Of discourse: alterum nimis est vinctum, ut de industria factum appareat;

    alterum nimis dissolutum, ut pervagatum ac vulgare videatur,

    Cic. Or. 57, 195; Quint. 2, 11, 7; 8, 6, 62 al.—Hence, subst.: dissolūtum, i, n., a gram. fig., i. q. asundeton, asyndeton, Auct. Her. 4, 30, 41; Cic. de Or. 3, 54, 207 (also ap. Quint. 9, 1, 34).—
    B.
    Of character, lax, remiss, negligent, inattentive, careless; licentious, dissolute (cf.:

    mollis, luxuriosus, effeminatus): negligere quid de se quisque sentiat, non solum arrogantis est, sed omnino dissoluti,

    Cic. Off. 1, 28, 99:

    cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,

    id. Cat. 1, 2, 4; cf.:

    in praetermittendo (opp. crudelis in animadvertendo),

    id. Verr. 2, 5, 3 fin.:

    opp. vehemens,

    id. ib. 2, 5, 40:

    (Verres) omnium hominum dissolutissimus crudelissimusque,

    id. ib. 2, 3, 56; cf. id. ib. 2, 3, 57; id. Tusc. 4, 25 fin.; Nep. Alcib. 1 fin. al.:

    quis tam dissolutus in re familiari fuisset, quis tam negligens, etc.?

    Cic. Quint. 11, 38; cf. id. ib. 12, 40 et saep.:

    animus,

    id. Rosc. Am. 11, 32; cf.

    mens luxu,

    Tac. A. 15, 49 fin.:

    consuetudo Graecorum,

    Cic. Fl. 9;

    and, mores,

    Phaedr. 1, 2, 12:

    comitas,

    Quint. 2, 2, 5:

    libelli multo dissolutiores ipsis actionibus,

    Sen. Contr. 5 praef.:

    nihil asperum... nec tamen quicquam populare ac dissolutum,

    Cic. Att. 1, 19, 8; id. Off. 1, 35, 129.— Adv.: dissŏlūte.
    a.
    Acc. to A., loosely, disconnectedly:

    dicere demptis conjunctionibus,

    Cic. Or. 39, 135.—
    b.
    Acc. to B., laxly, negligently, carelessly:

    dissolute et turpiter scribere de restitutione alicujus,

    Cic. Att. 14, 13 fin.:

    vendere decumas,

    id. Verr. 2, 3, 39 fin.:

    jus suum relinquere,

    id. Caecin. 36:

    factum aliquid,

    id. Verr. 2, 5, 8; cf. id. Phil. 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > dissolvo

  • 12 Justitia

    justĭtĭa, ae, f. [justus], justice, equity, righteousness, uprightness:

    quae animi affectio suum cuique tribuens, atque hanc quam dico, societatem conjunctionis humanae munifice et aeque tuens, justitia dicitur, cui sunt adjunctae pietas, bonitas, liberalitas, benignitas, comitas, quaeque sunt generis ejusdem,

    Cic. Fin. 5, 23, 65:

    justitia est constans et perpetua voluntas jus suum cuique tribuendi,

    Just. Inst. 1, 1, 1:

    justitia erga deos religio, erga parentes pietas, creditis in rebus fides... nominatur,

    Cic. Part. Or. 22, 78:

    ordinata erat in duodecim tabulis tota justitia,

    the whole of the laws, Flor. 1, 24.—Personified: Justĭtĭa, the goddess of justice, Gell. 14, 4, 3.—
    B.
    Esp., righteousness, holiness, conduct in accordance with the divine law, Vulg. Gen. 15, 6; id. Rom. 9, 31 et saep.—
    II.
    Clemency, compassion, Caes. B. G. 5, 41 fin.; id. B. C. 1, 32; so Cic. Marcell. 4:

    ut meae stultitiae justitia tua sit aliquid praesidi,

    Ter. Heaut. 4, 1, 33.—
    III.
    Concr., plur., judgments, precepts, ordinances:

    Domini,

    Vulg. Psa. 18, 9; id. Deut. 4, 5 al.

    Lewis & Short latin dictionary > Justitia

  • 13 justitia

    justĭtĭa, ae, f. [justus], justice, equity, righteousness, uprightness:

    quae animi affectio suum cuique tribuens, atque hanc quam dico, societatem conjunctionis humanae munifice et aeque tuens, justitia dicitur, cui sunt adjunctae pietas, bonitas, liberalitas, benignitas, comitas, quaeque sunt generis ejusdem,

    Cic. Fin. 5, 23, 65:

    justitia est constans et perpetua voluntas jus suum cuique tribuendi,

    Just. Inst. 1, 1, 1:

    justitia erga deos religio, erga parentes pietas, creditis in rebus fides... nominatur,

    Cic. Part. Or. 22, 78:

    ordinata erat in duodecim tabulis tota justitia,

    the whole of the laws, Flor. 1, 24.—Personified: Justĭtĭa, the goddess of justice, Gell. 14, 4, 3.—
    B.
    Esp., righteousness, holiness, conduct in accordance with the divine law, Vulg. Gen. 15, 6; id. Rom. 9, 31 et saep.—
    II.
    Clemency, compassion, Caes. B. G. 5, 41 fin.; id. B. C. 1, 32; so Cic. Marcell. 4:

    ut meae stultitiae justitia tua sit aliquid praesidi,

    Ter. Heaut. 4, 1, 33.—
    III.
    Concr., plur., judgments, precepts, ordinances:

    Domini,

    Vulg. Psa. 18, 9; id. Deut. 4, 5 al.

    Lewis & Short latin dictionary > justitia

  • 14 teneo

    tĕnĕo, tĕnŭi, tentum, 2 ( perf. subj. tetinerim, Pac. ap. Non. 178, 15:

    tetinerit,

    Att. ib. 178, 12:

    tetinisse,

    Pac. ib. 178, 11; fut. perf. tetinero, acc. to Fest. p. 252 Müll. Another collat. form of the perf. tenivi, acc. to Charis. p. 220 P.; Diom. pp. 363 and 369 ib.), v. a. and n. [root ten-, tan-; Gr. tanumai, teinô; Sanscr. tanomi, to stretch, spread; this root appears in many derived meanings; cf. Lat.: tendo, tenuis, tener, tenor, tenus].
    I.
    Act., to hold, keep, have in the hand, in the mouth, etc.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: Eu. Porrige bracchium, prehende: jam tenes? Cha. Teneo. Eu. Tene, Plaut. Merc. 5, 2, 42; cf.

    argentum,

    id. Pers. 3, 3, 9:

    cum pyxidem teneret in manu,

    Cic. Cael. 26, 63;

    for which: aliquid manu,

    Quint. 10, 7, 31; Ov. M. 11, 560; id. A. A. 1, 320; Hor. Ep. 1, 19, 34:

    aliquid dextrā,

    Ov. F. 1, 99:

    digitis,

    id. ib. 2, 102; id. M. 9, 86; 9, 522:

    lacertis,

    id. ib. 2, 100 al.:

    radicem ore,

    Cic. Div. 2, 68, 141:

    cibum ore,

    Phaedr. 1, 4, 6;

    for which: decoctum diu in ore,

    Plin. 25, 13, 105, § 166:

    aliquem in sinu,

    Ov. H. 3, 114;

    for which: aliquem sinu,

    id. ib. 13, 157:

    flabellulum,

    Ter. Eun. 3, 5, 50:

    facem,

    Verg. A. 6, 224:

    telum,

    Liv. 2, 19. — Prov.: manu tenere aliquid, to seize, grasp, or comprehend a thing which is palpable or evident: aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias: leges, quātenus manu tenere possunt;

    philosophi, quātenus ratione et intellegentiā,

    Cic. Off. 3, 17, 68; cf.:

    cum res non conjecturā, sed oculis ac manibus teneretur,

    id. Clu. 7, 20. —
    2.
    In partic.
    a.
    With the accessory idea of possession, to hold, i. e. to be master of, have in one ' s power, possess, etc. (syn.:

    possideo, habeo): multa hereditatibus, multa emptionibus, multa dotibus tenebantur sine injuriā,

    Cic. Off. 2, 23, 81:

    quae tenuit dives Achaemenes,

    Hor. C. 2, 12, 21:

    Evander qui multis ante tempestatibus tenuerat loca,

    Liv. 1, 5:

    provinciam a praedonibus liberam,

    Cic. Imp. Pomp. 11, 32:

    colles praesidiis,

    Caes. B. C. 3, 43:

    Formiarum moenia et Lirim,

    Hor. C. 3, 17, 8:

    tenente Caesare terras,

    id. ib. 3, 14, 15:

    rem publicam,

    Cic. Mur. 39, 83; id. Sest. 19, 44:

    summam imperii,

    Caes. B. G. 3, 22:

    equitum centurias,

    Cic. Fam. 11, 16, 3:

    alterum cornu,

    to command, Nep. Pelop. 4, 3:

    provincias aliaque omnia,

    Sall. C. 39, 2: scenam, to have sole possession of. [p. 1854] rule over, Suet. Tit. 7. —

    Of the possession of the object of affection: te tenet,

    Tib. 1, 6, 35; 2, 6, 52; Verg. E. 1, 32; Ov. H. 2, 103 Ruhnk.; 15, 88; id. Am. 3, 7, 3; Phaedr. 2, 2, 4.—In colloq. lang., teneo te, I have you once more, of again seeing the beloved person:

    teneone te, Antiphila, maxime animo exoptata meo?

    Ter. Heaut. 2, 4, 27 Ruhnk.; Sen. Ben. 7, 4; Ov. H. 18, 183; cf.:

    et comitem Aenean juxta natumque tenebat Ingrediens,

    Verg. A. 8, 308.—Also like our I have you (fast, bound, etc.):

    teneo te, inquam, nam ista Academiae est propria sententia,

    Cic. Ac. 2, 48, 148; id. Quint. 20, 63.— Absol.: qui tenent (sc. rem publicam), who are in possession of the State, of public affairs:

    qui tenent, qui potiuntur,

    Cic. Att. 7, 12, 3; 2, 18, 1. —
    b.
    With the accessory idea of firmness, persistence, to hold fast, occupy; to watch, guard, defend; to maintain, retain a thing:

    legio locum non tenuit atque in proximum collem se recepit,

    Caes. B. C. 1, 44:

    montes teneri,

    id. B. G. 3, 2:

    haec noctu firmis praesidiis tenebantur,

    id. ib. 7, 69:

    Capitolia celsa tenebat,

    Verg. A. 8, 653:

    quo teneam Protea nodo?

    Hor. Ep. 1, 1, 90:

    te neque intra Claustra tenebo,

    id. C. 3, 11, 44; cf.:

    in manicis et Compedibus saevo te sub custode tenebo,

    id. Ep. 1, 16, 77: laqueis (se) sensit teneri... fugam frustra tentabat;

    at illam Lenta tenet radix exsultantemque coërcet,

    Ov. M. 11, 74 sq.; 1, 535:

    Athenae tuae sempiternam in arce oleam tenere potuerunt,

    Cic. Leg. 1, 1, 2:

    agri qui diu aquam tenent,

    Pall. Apr. 2, 4:

    classem ibi tenebat,

    Liv. 31, 46, 8: secundissimo vento cursum tenere, to hold or keep one ' s course, Cic. N. D. 3, 34, 83; cf.:

    vento intermisso cursum non tenuit,

    Caes. B. G. 5, 8; 4, 28; so,

    cursum,

    Cic. Planc. 21, 52; id. Rep. 1, 2, 3 fin.; Quint. 4, 3, 13:

    quo iter,

    Verg. A. 1, 370; Plin. Ep. 6, 16, 10:

    (lunam) fingunt cursus viam sub sole tenere,

    Lucr. 5, 714:

    tenuit tamen vestigia Bucar,

    Liv. 29, 32, 6.—
    c.
    With the accessory idea of reaching the object aimed at, to reach, attain a place:

    montes effuso cursu Sabini petebant et pauci tenuere,

    Liv. 1, 37, 4:

    regionem,

    id. 30, 25, 11:

    Tenum,

    id. 36, 21, 1:

    terram,

    id. 37, 16, 4; 37, 11, 5; 37, 13, 4;

    26, 29, 4: Hesperiam,

    Ov. F. 1, 498:

    portus,

    id. H. 18, 198; Tac. Agr. 38 fin.:

    cum quibus (navibus) Cythnum insulam tenuit,

    id. H. 2, 9.—
    d.
    With the accessory idea of movement impeded, to hold fast, hold back, hinder, restrain, detain, check, control, stay, etc.:

    naves, quae vento tenebantur,

    Caes. B. G. 4, 22:

    quid hic agatur, scire poteris ex eo, qui litteras attulit, quem diutius tenui, quia, etc.,

    Cic. Att. 11, 3, 1:

    si id te non tenet, advola,

    id. Fam. 16, 19:

    septimum jam diem Corcyrae tenebamur,

    id. ib. 16, 7 init.:

    Marcellum ab gerundis rebus valetudo adversa Nolae tenuit,

    Liv. 24, 20, 7:

    non tenebo te pluribus,

    Cic. Fam. 11, 16, 3; cf. absol.:

    ne diutius teneam,

    id. Verr. 2, 1, 13, § 34: solutum (corpus) tenere, Cels. praef. med.; cf.

    ventrem,

    id. 4, 19 med.:

    tene linguam,

    Ov. F. 2, 602:

    pecus omne tenendum,

    Verg. G. 2, 371:

    vix a te videor posse tenere manus,

    Ov. Am. 1, 4, 10; so,

    manus,

    id. M. 13, 203; cf.:

    manum stomachumque teneto,

    Hor. S. 2, 7, 44:

    saeva tene cum Berecyntio Cornu tympana,

    id. C. 1, 18, 13:

    et Phoebi tenuere viam,

    i. e. impeded, closed up, Luc. 5, 136:

    quo me decet usque teneri?

    Verg. A. 5, 384:

    lacrimas,

    Caes. B. G. 1, 39; so,

    lacrimas in morte miserā non tenebamus,

    Cic. Verr. 2, 5, 67, § 172:

    dictator exercitum in stativis tenebat,

    Liv. 6, 14, 1. —
    (β).
    Esp.: se tenere, to keep back, remain, stay:

    Sabinus castris sese tenebat,

    Caes. B. G. 3, 17; 1, 40; Liv. 2, 45, 2:

    nullā clade acceptā castris se pavidus tenebat,

    id. 3, 26, 3:

    Hasdrubal procul ab hoste intervallo tenebat se,

    id. 23, 26, 2:

    se domi a conventu remotum tenere,

    Nep. Dion, 9, 1:

    ego tamen teneo ab accusando vix me hercule: sed tamen teneo,

    restrain myself, refrain, Cic. Q. Fr. 3, 2, 2:

    nec se tenuit, quin, etc.,

    id. Ac. 2, 4, 12; cf.

    mid.: teneri non potui, quin tibi apertius illud idem his litteris declararem,

    id. Att. 15, 14, 2; Just. 6, 7, 10; cf.:

    se intra silentium tenuit,

    Plin. Ep. 4, 17, 8:

    multum me intra silentium tenui,

    id. ib. 7, 6, 6.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to hold, contain in the mind, to conceive, comprehend, know (syn.:

    percipio, intellego): nunc ego teneo, nunc scio, Quid sit hoc negotii,

    Plaut. Capt. 3, 5, 39: tenes Quorsum haec tendant quae loquor, id. Ps. 1, 2, 81:

    tenes, quid dicam?

    Ter. Heaut. 4, 3, 22:

    teneo,

    I understand, id. And. 1, 1, 59:

    teneo quid erret,

    id. 3, 2, 18; Cic. Rep. 1, 23, 37; cf.: quibus capiatur Caesar, tenes, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 5:

    quae a Romanis auguribus ignorantur, a Cilicibus... Lyciis tenentur,

    Cic. Div. 1, 15, 25:

    quoniam ea, quae tenebatis ipsi, etiam ex me audire voluistis,

    id. Rep. 1, 46, 70:

    alicujus reconditos sensus,

    id. Sest. 10, 22:

    quo pacto cuncta tenerem,

    Hor. S. 2, 4, 8:

    et teneo melius ista,

    Mart. 4, 37, 7.—With inf.:

    nullus frugi esse homo potest, nisi qui et bene facere et male tenet,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 10; Lucr. 3, 647.—
    2.
    In partic.
    a.
    To have possession of, have the mastery of, to control any thing:

    cum rem publicam opes paucorum non virtutes tenere coeperunt,

    Cic. Rep. 1, 34, 51.—
    b.
    To hold fast, guard, preserve, uphold, keep, insist (syn. servo):

    sin consuetudinem meam, quam in re publicā semper habui, tenuero,

    Cic. Phil. 1, 11, 27:

    ordinem,

    id. ib. 5, 13, 35:

    portum,

    id. Fam. 1, 9, 21:

    statum,

    id. Rep. 1, 28, 44:

    non tenebat ornatum suum civitas,

    id. ib. 1, 27, 43:

    si jus suum populi teneant,

    id. ib. 1, 32, 48:

    nec diutius umquam tenetur idem rei publicae modus,

    id. ib. 1, 44, 68:

    est boni viri, haec duo tenere in amicitiā, etc.,

    id. Lael. 18, 65:

    morem,

    id. Off. 3, 10, 44; so id. Fl. 7, 15; Verg. A. 3, 408:

    foedus,

    Cic. Balb. 15, 34:

    tenebat non modo auctoritatem, sed etiam imperium in suos,

    id. Sen. 11, 37:

    silentium,

    Liv. 1, 28, 8.—
    c.
    To hold fast, maintain, support, defend, uphold, insist:

    illud arcte tenent accurateque defendunt, voluptatem esse summum bonum,

    hold fast, maintain, Cic. Par. 1, 3, 14; cf.:

    illud, quod multos annos tenuisset,

    id. Ac. 2, 22, 71; and:

    quod idem Peripatetici non tenent,

    id. Fin. 3, 13, 44:

    propositum tenere,

    to maintain, Caes. B. C. 3, 42, 1:

    suas leges,

    Cic. Verr. 1, 4, 13:

    causam apud centumviros,

    id. Caecin. 24, 67:

    quo causae teste tenentur,

    Hor. Ep. 1, 16, 43:

    locum quendam cum aliquo,

    Cic. Brut. 21, 81.— With ne:

    plebs tenuit, ne consules in proximum annum crearentur,

    Liv. 4, 30, 16:

    ne quid ferretur ad populum, patres tenuere,

    id. 3, 29, 8; 24, 19, 7. — With ut:

    tenuere patres, ut Fabius consul crearetur,

    Liv. 2, 42, 2 Weissenb. ad loc.:

    scripseram tenuisse Varenum ut sibi evocare testes liceret,

    Plin. Ep. 6, 5, 1.—
    d.
    Of memory:

    alicujus memoriam cum summā benevolentiā tenere,

    to recollect, preserve a recollection of, Cic. Fam. 6, 2, 1.—Esp.:

    memoriā tenere: memoriā tenetis, compluris in Capitolio res de caelo esse percussas,

    you remember, Cic. Cat. 3, 8, 19; id. Fam. 1, 9, 12; Caes. B. G. 1, 14; cf.:

    memoriā teneo, C. Sulpicium Gallum, etc.,

    id. Rep. 1, 14, 21; v. memoria; so without memoria, to bear in mind, remember, recollect:

    satin' haec meministi et tenes?

    Plaut. Pers. 2, 2, 1:

    numeros memini, si verba tenerem,

    Verg. E. 9, 45:

    dicta tenere,

    Hor. A. P. 336; id. S. 2, 4, 8:

    quem (Cyrum) omnia militum tenuisse creditum est nomina,

    Quint. 11, 2, 50; 11, 2, 45.—
    e.
    To reach an object striven after, to gain, acquire, obtain, attain (syn. assequor):

    per cursum rectum regnum tenere,

    Cic. Agr. 2, 17, 44:

    Servium Tullium post hunc captivā natum, ingenio virtute regnum tenuisse,

    Liv. 4, 3, 12:

    teneri res aliter non potest,

    Cic. Fam. 1, 1, 3:

    multa tenuisse,

    Liv. 42, 11, 8:

    causam,

    Ov. M. 13, 190.—
    f.
    To hold, hold back, repress, restrain, bind, fetter, etc. (syn.:

    refreno, retineo): iracundiam teneat, avaritiam coërceat,

    Cic. Par. 5, 1, 33:

    dolorem,

    id. Att. 12, 38, 2:

    cupiditates,

    id. Verr. 2, 3, 1, § 3:

    somnum,

    id. Brut. 80, 278:

    risum,

    id. Vatin. 8, 20; Hor. A. P. 5:

    iram,

    Curt. 4, 2, 5:

    ea, quae occurrant, tenere,

    to hold back, keep to themselves, Cic. de Or. 2, 54, 221.—
    g.
    Of laws, etc., to bind, hold, obligate, be binding on, control, etc.:

    quamquam leges eum non tenent,

    Cic. Phil. 11, 5, 11; cf.:

    interdicto non teneri,

    id. Caecin. 14, 41:

    voto quodam et promisso teneri,

    id. Att. 12, 18, 1:

    ut plebi scita omnes Quirites tenerent,

    Liv. 8, 12, 14; cf.:

    olim patricii dicebant se plebi scitis non teneri,

    Gai. Inst. 1, 3:

    cum velut in controverso jure esset, tenerenturne patres plebi scitis, legem tulere, ut quod tributim plebis jussisset, populum teneret,

    Liv. 3, 55, 3:

    teneri alienis foederibus,

    id. 24, 29, 11: poenā teneri, to be subject or liable to, Cic. Q. Fr. 2, 3, 5:

    testibus in re perspicuā teneri,

    to be convicted, id. Caecin. 2, 4; cf.: nemo ita in manifesto peccatu tenebatur, ut, etc., id. Verr. 2, 2, 78, § 191:

    caedis teneri,

    Quint. 5, 14, 11:

    teneri repetundarum,

    Tac. A. 11, 7 fin.:

    furti,

    Dig. 6, 1, 4:

    injuriarum,

    ib. 47, 10, 11:

    mandati,

    ib. 17, 1, 10.— Transf.:

    nisi illi ipsi, qui eas (libidines) frangere deberent, cupiditatis ejusdem tenerentur,

    Cic. Leg. 3, 13, 31 Mos. and Orell. N. cr. —
    h.
    Of dispositions, desires, etc., to possess, occupy, control:

    quae te tanta pravitas mentis tenuerit, ut, etc.,

    has had possession of you, Cic. Vatin. 6, 14:

    summum me eorum (librorum) studium tenet,

    id. Att. 1, 11, 3:

    magna me spes tenet,

    id. Tusc. 1, 41, 97:

    de triumpho nulla me cupiditas umquam tenuit,

    id. Att. 7, 2, 6:

    si consilio pulso libidines iracundiaeve tenerent omnia,

    id. Rep. 1, 38, 60:

    nisi forte quem inhonesta et perniciosa libido tenet,

    Sall. J. 3, 4: neque irā neque gratiā teneri, to be controlled or influenced, Cic. N. D. 1, 17, 45; so,

    teneri desiderio,

    id. Sen. 10, 33:

    studio philosophiae,

    id. Ac. 1, 2, 4:

    magno amore,

    Verg. A. 1, 675:

    pompā, ludis atque ejusmodi spectaculis teneri,

    to be enchained, fascinated, Cic. Fin. 5, 18, 48; cf.:

    ut oculi picturā teneantur, aures cantibus,

    id. Ac. 2, 7, 20:

    is qui audit, ab oratore jam obsessus est ac tenetur,

    id. Or. 62, 210.—With ne, Ov. M. 7, 146. —
    k.
    To take in, comprise, comprehend, include:

    haec magnos formula reges, Excepto sapiente, tenet,

    Hor. S. 2, 3, 46.—More freq. pass.: teneri aliquā re, to be contained, comprised, grounded, to consist in a thing:

    ut homines deorum agnatione et gente teneantur,

    Cic. Leg. 1, 7, 23:

    id quod (genus officiorum) teneatur hominum societate,

    id. Off. 1, 45, 160:

    quae (causae) familiaritate et consuetudine tenentur,

    id. Fam. 13, 29, 1:

    dixi jam antea, ipsam rationem arandi spe magis et jucunditate quadam quam fructu atque emolumento teneri,

    id. Verr. 2, 3, 98, § 227.
    II.
    Neutr. (freq. after the Aug. per.; perh. not in Cic.).
    A.
    Lit.
    1.
    To hold a position anywhere, maintain one ' s self:

    quā abscisae rupes erant, statio paucorum armatorum tenebat,

    Liv. 32, 5, 12:

    duo extra ordinem milia tenuere,

    id. 3, 62, 7:

    tenent Danai, quā deficit ignis,

    Verg. A. 2, 505.—
    2.
    For cursum tenere, to hold or take one ' s way, to sail, steer in any direction:

    Aeneam... ab Siciliā classe ad Laurentem agrum tenuisse,

    Liv. 1, 1, 4:

    Cassandream petentes, primo ad Mendin tenuere,

    Liv. 31, 45, 14:

    ad Mendaeum,

    id. 21, 49, 2:

    Diam,

    Ov. M. 3, 690:

    Creten,

    id. ib. 13, 706:

    Hesperiam,

    id. F. 1, 498:

    Ausoniam,

    id. ib. 4, 290 al.:

    medio tutissimus ibis... Inter utrumque tene,

    Ov. M. 2, 140.—
    B.
    Trop., with the accessory idea of continuance (cf. I. A. 2. b. and B. 2. b. supra), to hold out, hold on, last, endure, continue, maintain itself, prevail, etc. (cf. obtineo):

    imber per noctem totam tenuit,

    Liv. 23, 44, 6; cf.:

    incendium per duas noctes ac diem unum tenuit,

    id. 24, 47, 15:

    per aliquot dies ea consultatio tenuit,

    id. 2, 3, 5; 3, 47, 6:

    tenet fama, lupam, etc.,

    id. 1, 4, 6:

    quod nunc quoque tenet nomen,

    id. 1, 17, 6:

    fama tenuit, haud plus fuisse modio,

    id. 23, 12, 2; 21, 46, 10:

    tenuit consuetudo, quae cottidie magis invalescit, ut, etc.,

    Quint. 2, 1, 1 Spald.; so,

    consuetudo, ut, etc.,

    id. 8, 5, 2:

    nomen illud tenet,

    id. 9, 4, 47 Spald.; cf. Ov. M. 1, 712.

    Lewis & Short latin dictionary > teneo

  • 15 exsequi

    ex-sĕquor or exĕquor, cūtus, 3, v. dep. a., to follow to the end, to pursue, follow.
    I.
    In partic., to follow or accompany to the grave (cf. the deriv. exsequiae): funus, Massur. Sabin. ap. Gell. 10, 16, 25: aliquem omni laude et laetitia, Cic. poëta in Tusc. 1, 48, 115 (a transl. of ekpempein, in Eurip.).
    II.
    Trop. (class.; most freq. in the special significations).
    A.
    In gen., to follow, follow after, accompany; to go after, to pursue:

    quae exanimata exsequitur aspectum tuum,

    Plaut. Ep. 4, 2, 3: quid petam praesidi aut exsequar? Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 112 ed. Vahl.):

    non igitur dubium, quin aeternitatem maluerit exsequi, etc.,

    to follow after, take pattern after, Cic. Univ. 2 fin.:

    cur non omnes fatum illius (Pompei) una exsecuti sumus?

    followed, pursued, subjected ourselves to, id. Att. 9, 12, 1; cf. id. Phil. 2, 22, 54:

    sectam meam exsecutae comites,

    joined, Cat. 63, 15:

    suam quisque spem, sua consilia, communibus deploratis, exsequentes,

    Liv. 5, 40, 5: aerumnam, qs. to pursue, i. e. to undergo, suffer, endure, Plaut. Capt. 2, 1, 1:

    egestatem,

    id. Trin. 3, 2, 60:

    mortem,

    id. Ps. 4, 2, 38:

    probrum,

    id. Truc. 2, 5, 8.—
    B.
    In partic.
    1.
    To follow up, prosecute, carry out; to perform, execute, accomplish, fulfil (syn.:

    conficio, perficio, perago, consummo, patro, perpetro, absolvo): nullam rem oportet dolose aggrediri, nisi Astute accurateque exsequare,

    Plaut. Truc. 2, 5, 10; cf.:

    est difficile id non exsequi usque ad extremum,

    Cic. Rab. Post. 2, 5:

    inceptum hoc itiner perficere exsequar,

    Plaut. Merc. 5, 2, 72 and 88:

    incepta,

    Liv. 30, 4, 10:

    imperium,

    Ter. Heaut. 4, 1, 22:

    mandata vestra,

    Cic. Phil. 9, 4, 9:

    omnia regis officia et munera,

    id. de Sen. 10, 34; cf.:

    munus officii (with tueri),

    id. ib. 20, 72:

    munus (with fungi),

    id. Tusc. 3, 7, 15:

    negotia,

    id. Off. 1, 23, 79:

    obsidiones,

    Tac. A. 15, 4:

    scelus,

    Curt. 8, 6:

    sermonem cum aliquo,

    to converse, Plaut. Trin. 2, 2, 5: cum civitas armis jus suum exsequi conaretur, to assert, maintain, * Caes. B. G. 1, 4, 3:

    comptam et mitem orationem,

    Cic. de Sen. 9, 28.—With a rel.-clause:

    quem locum ipse capturus esset, cogitando aut quaerendo exsequebatur,

    Liv. 35, 28, 4:

    summa omnia cum cura inquirendo exequebatur,

    id. 22. 3, 2.—With ut:

    mihi Exsequi certa res est, ut abeam Potius hinc ad forum, quam domi cubem,

    Plaut. Most. 3, 2, 17.—
    2.
    To go through with in speaking, to relate, describe, say, tell (freq. since the Aug. period):

    quae vix verbis exsequi possum,

    Cic. Fam. 11, 27, 6:

    quidam exsecuti sunt verbosius,

    Quint. 5, 12, 15: si omnia exsequi velim, Liv. 27, 27, 12:

    haec omnia copiosius,

    Quint. 9, 3, 89:

    quae diligentius,

    id. 10, 4, 6:

    quae divine in Oratore (Tullius),

    id. 1, 6, 18:

    caelestia dona aërii mellis,

    Verg. G. 4, 2; cf.:

    laudes brassicae,

    Plin. 20, 9, 33, § 78:

    numerum subtiliter,

    Liv. 3, 5, 13:

    sententias,

    Tac. A. 3, 65:

    vetera facunde,

    id. ib. 12, 58:

    vera,

    id. ib. 11, 21:

    imagines et elogia universi generis,

    Suet. Galb. 3 et saep.—
    3.
    To pursue with punishment, to punish, avenge (perh. not ante-Aug.):

    omnia scire, non omnia exsequi,

    Tac. Agr. 19:

    deorum hominumque violata jura,

    Liv. 3, 25, 8:

    injurias accusationibus,

    Plin. Ep. 3, 4, 5:

    delicta,

    Suet. Caes. 67:

    doloris exsequendi jus,

    Liv. 5, 11, 5:

    justum dolorem,

    Dig. 29, 5, 33.— Absol.: pater caedetur? defendam: caesus est? exsequar, Sen. de Ira, 1, 12; Dig. 34, 9, 22.—Once with a pers. object:

    me L. Tarquinium Superbum cum scelerata coniuge, etc., ferro, igni exsecuturum,

    to pursue, Liv. 1, 59, 1 (MSS.; Weissenb. et al. exacturum).—Hence, exsĕ-quens ( exeq-), entis, P. a. (acc. to II.), searching after, studious of:

    memoriarum veterum exsequentissimus,

    Gell. 10, 12, 9.
    ► exsequi as pass.: quaerebatur an prioris judicis sententia exsequi possit, could be carried out (cf. II. B. supra), Dig. 2, 1, 19.—Hence, exsĕcūtus ( exec-), a, um, in pass. signif.:

    exsecuto regis imperio,

    executed, Just. 7, 3, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > exsequi

  • 16 exsequor

    ex-sĕquor or exĕquor, cūtus, 3, v. dep. a., to follow to the end, to pursue, follow.
    I.
    In partic., to follow or accompany to the grave (cf. the deriv. exsequiae): funus, Massur. Sabin. ap. Gell. 10, 16, 25: aliquem omni laude et laetitia, Cic. poëta in Tusc. 1, 48, 115 (a transl. of ekpempein, in Eurip.).
    II.
    Trop. (class.; most freq. in the special significations).
    A.
    In gen., to follow, follow after, accompany; to go after, to pursue:

    quae exanimata exsequitur aspectum tuum,

    Plaut. Ep. 4, 2, 3: quid petam praesidi aut exsequar? Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 112 ed. Vahl.):

    non igitur dubium, quin aeternitatem maluerit exsequi, etc.,

    to follow after, take pattern after, Cic. Univ. 2 fin.:

    cur non omnes fatum illius (Pompei) una exsecuti sumus?

    followed, pursued, subjected ourselves to, id. Att. 9, 12, 1; cf. id. Phil. 2, 22, 54:

    sectam meam exsecutae comites,

    joined, Cat. 63, 15:

    suam quisque spem, sua consilia, communibus deploratis, exsequentes,

    Liv. 5, 40, 5: aerumnam, qs. to pursue, i. e. to undergo, suffer, endure, Plaut. Capt. 2, 1, 1:

    egestatem,

    id. Trin. 3, 2, 60:

    mortem,

    id. Ps. 4, 2, 38:

    probrum,

    id. Truc. 2, 5, 8.—
    B.
    In partic.
    1.
    To follow up, prosecute, carry out; to perform, execute, accomplish, fulfil (syn.:

    conficio, perficio, perago, consummo, patro, perpetro, absolvo): nullam rem oportet dolose aggrediri, nisi Astute accurateque exsequare,

    Plaut. Truc. 2, 5, 10; cf.:

    est difficile id non exsequi usque ad extremum,

    Cic. Rab. Post. 2, 5:

    inceptum hoc itiner perficere exsequar,

    Plaut. Merc. 5, 2, 72 and 88:

    incepta,

    Liv. 30, 4, 10:

    imperium,

    Ter. Heaut. 4, 1, 22:

    mandata vestra,

    Cic. Phil. 9, 4, 9:

    omnia regis officia et munera,

    id. de Sen. 10, 34; cf.:

    munus officii (with tueri),

    id. ib. 20, 72:

    munus (with fungi),

    id. Tusc. 3, 7, 15:

    negotia,

    id. Off. 1, 23, 79:

    obsidiones,

    Tac. A. 15, 4:

    scelus,

    Curt. 8, 6:

    sermonem cum aliquo,

    to converse, Plaut. Trin. 2, 2, 5: cum civitas armis jus suum exsequi conaretur, to assert, maintain, * Caes. B. G. 1, 4, 3:

    comptam et mitem orationem,

    Cic. de Sen. 9, 28.—With a rel.-clause:

    quem locum ipse capturus esset, cogitando aut quaerendo exsequebatur,

    Liv. 35, 28, 4:

    summa omnia cum cura inquirendo exequebatur,

    id. 22. 3, 2.—With ut:

    mihi Exsequi certa res est, ut abeam Potius hinc ad forum, quam domi cubem,

    Plaut. Most. 3, 2, 17.—
    2.
    To go through with in speaking, to relate, describe, say, tell (freq. since the Aug. period):

    quae vix verbis exsequi possum,

    Cic. Fam. 11, 27, 6:

    quidam exsecuti sunt verbosius,

    Quint. 5, 12, 15: si omnia exsequi velim, Liv. 27, 27, 12:

    haec omnia copiosius,

    Quint. 9, 3, 89:

    quae diligentius,

    id. 10, 4, 6:

    quae divine in Oratore (Tullius),

    id. 1, 6, 18:

    caelestia dona aërii mellis,

    Verg. G. 4, 2; cf.:

    laudes brassicae,

    Plin. 20, 9, 33, § 78:

    numerum subtiliter,

    Liv. 3, 5, 13:

    sententias,

    Tac. A. 3, 65:

    vetera facunde,

    id. ib. 12, 58:

    vera,

    id. ib. 11, 21:

    imagines et elogia universi generis,

    Suet. Galb. 3 et saep.—
    3.
    To pursue with punishment, to punish, avenge (perh. not ante-Aug.):

    omnia scire, non omnia exsequi,

    Tac. Agr. 19:

    deorum hominumque violata jura,

    Liv. 3, 25, 8:

    injurias accusationibus,

    Plin. Ep. 3, 4, 5:

    delicta,

    Suet. Caes. 67:

    doloris exsequendi jus,

    Liv. 5, 11, 5:

    justum dolorem,

    Dig. 29, 5, 33.— Absol.: pater caedetur? defendam: caesus est? exsequar, Sen. de Ira, 1, 12; Dig. 34, 9, 22.—Once with a pers. object:

    me L. Tarquinium Superbum cum scelerata coniuge, etc., ferro, igni exsecuturum,

    to pursue, Liv. 1, 59, 1 (MSS.; Weissenb. et al. exacturum).—Hence, exsĕ-quens ( exeq-), entis, P. a. (acc. to II.), searching after, studious of:

    memoriarum veterum exsequentissimus,

    Gell. 10, 12, 9.
    ► exsequi as pass.: quaerebatur an prioris judicis sententia exsequi possit, could be carried out (cf. II. B. supra), Dig. 2, 1, 19.—Hence, exsĕcūtus ( exec-), a, um, in pass. signif.:

    exsecuto regis imperio,

    executed, Just. 7, 3, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > exsequor

  • 17 obtineo

    ob-tĭnĕo ( opt-), tĭnŭi, tentum, 2 (old perf. OPTENVI, fifth Epit. of the Scipios; inf. pass. obtinerier, Plaut. Am. 3, 2, 19; id. Most. 3, 2, 154), v. a. and n. [teneo].
    I.
    Act. *
    A.
    To take hold of, hold:

    obtine aures, amabo,

    Plaut. Cas. 3, 5, 16.—
    B.
    To hold, have, occupy, possess; to preserve, keep, maintain, etc. (class.).
    1.
    In gen.: sancte Apollo, qui umbilicum certum terrarum obtines, Poët. ap. Cic. Div. 2, 56, 115 (Trag. Rel. p. 201 Rib.):

    suam quisque domum tum obtinebat,

    Cic. Phil. 2, 19, 48:

    armis Galliam atque Italiam,

    Liv. 30, 19:

    cum imperio Hispaniam citeriorem,

    to have as his province, to be governor in it, Cic. Fam. 1, 9, 2:

    Galliam et Italiam,

    Liv. 30, 19:

    Africam,

    Nep. Timol. 2, 4; cf.:

    ex quā insulā nummus nullus, me obtinente, erogabitur,

    during my administration, Cic. Att. 5, 21, 7: QVEI AERARIVM PROVINCIAM OBTINEBIT, who will have the administration of the public treasure, Lex Thor. § 20 Rudorff. p. 168;

    Lex de Scribis ap. Haubold, p. 85: necessitudinem cum publicanis,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 12, § 35:

    vitam et famam,

    to preserve, id. Rosc. Am. 17, 49:

    auctoritatem suam,

    to maintain, id. ib. 48, 139:

    principatum,

    Caes. B. G. 1, 3:

    regnum,

    id. ib. 1, 7:

    jus,

    to assert, maintain, Tac. A. 1, 32:

    causam,

    Caes. B. G. 7, 37, 4:

    noctem insequentem eadem caligo obtinuit,

    occupied, took up, prevailed during, Liv. 29, 27:

    quae (fama) plerosque obtinet,

    Sall. J. 17, 7:

    proverbii locum obtinet,

    i. e. is become proverbial, Cic. Tusc. 4, 16, 36:

    parentis gravitatem,

    id. Sull. 6, 19:

    numerum deorum,

    to be numbered among, id. N. D. 3, 20, 51; so,

    aliquem numerum,

    id. Brut. 47, 175; cf. id. Off. 2, 12, 43: summam opinionem [p. 1247] m scholis, Quint. 10, 5, 18:

    admirationem,

    to be admired, Plin. 34, 2, 2, § 2:

    patriae nomen,

    id. 15, 18, 19, § 69:

    firmitudinem animi,

    i. e. exhibited, Plaut. As. 2, 2, 54:

    pontem,

    would not yield, Liv. 2, 10:

    silentiam,

    to maintain, id. 1, 16.—With inf., to persist in:

    earumque artem et disciplinam obtineat colere,

    Plaut. Mil. 2, 2, 30.—
    2.
    In partic., of speech, to assert, maintain, i. e. to show, prove, demonstrate:

    possumus hoc teste... quod dicimus, obtinere?

    Cic. Verr. 2, 3, 71, § 168:

    duas contrarias sententias,

    id. Fin. 4, 28, 78:

    diu pugnare in iis, quae obtinere non possis,

    Quint. 6, 4, 15:

    recta apud turpes,

    id. 3, 8, 38:

    quaedam (leges) an obtineri possint,

    id. 2, 4, 39; 6, 1, 7:

    quod orator praecipue sibi obtinendum intellegit,

    id. 3, 6, 9 Spald. N. cr. (al. proponendum); cf. id. 12, 10, 53:

    si defecerint omnia, tum videndum erit, an obtineri possit, ne illud quidem recte factum,

    id. 5, 13, 24; 2, 5, 18.—
    C.
    To get possession of; to gain, acquire, obtain something (syn.: assequor, adipiscor, impetro;

    class.): quanta instrumenta habeat (homo) ad obtinendam adipiscendamque sapientiam,

    Cic. Leg. 1, 22, 59:

    impetrare et obtinere,

    Gell. 12, 14, 6; Cic. Fam. 1, 8, 5:

    malas causas semper obtinuit, in optimā concidit,

    gained, id. Att. 7, 25, 1; cf. id. Rosc. Com. 4, 10:

    jus suum contra aliquem,

    id. Quint. 9, 34:

    Romani si rem obtinuerint,

    if they gained the victory, Caes. B. G. 7, 85: voluimus quaedam;

    obtenta non sunt,

    Cic. Balb. 27, 61:

    apud eum causam obtinuit,

    Caes. B. G. 7, 37:

    aditu regis obtento,

    Just. 21, 6, 5.—Hence, to conquer, overcome (eccl. Lat.):

    melius est ut pugnemus contra eos in campestribus, et obtinebimus eos,

    Vulg. 3 Reg. 20, 23; 20, 25; id. Judith, 1, 5.—
    II.
    Neutr. (cf. teneo, II.), to maintain itself; to hold, prevail, last, stand, continue, obtain (not in Cic.):

    quod et plures tradidere auctores et fama obtinuit,

    Liv. 21, 46, 10; cf. with a subject-clause: pro vero antea obtinebat, regna atque imperia Fortunam dono dare, Sall. Rep. Ordin. init.:

    non ipsos quoque fuisse pastores obtinebit, quod? etc.,

    Varr. R. R. 2, 1, 9:

    si dissentirent, sententia plurium obtineret,

    would prevail, Dig. 42, 1, 36:

    quod merito obtinuit,

    ib. 2, 4, 4.— Absol.:

    obtinuit (sc. consuetudo),

    Dig. 1, 13, 1.—With de: quia de intercalando non obtinuerat, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 5.—With ut or ne:

    his obtinuit, ut praeferretur candidato,

    Liv. 35, 10; Suet. Claud. 41:

    obtinuit, ne reus fieret,

    id. Caes. 23.—With quin, Suet. Tib. 31.

    Lewis & Short latin dictionary > obtineo

  • 18 optineo

    ob-tĭnĕo ( opt-), tĭnŭi, tentum, 2 (old perf. OPTENVI, fifth Epit. of the Scipios; inf. pass. obtinerier, Plaut. Am. 3, 2, 19; id. Most. 3, 2, 154), v. a. and n. [teneo].
    I.
    Act. *
    A.
    To take hold of, hold:

    obtine aures, amabo,

    Plaut. Cas. 3, 5, 16.—
    B.
    To hold, have, occupy, possess; to preserve, keep, maintain, etc. (class.).
    1.
    In gen.: sancte Apollo, qui umbilicum certum terrarum obtines, Poët. ap. Cic. Div. 2, 56, 115 (Trag. Rel. p. 201 Rib.):

    suam quisque domum tum obtinebat,

    Cic. Phil. 2, 19, 48:

    armis Galliam atque Italiam,

    Liv. 30, 19:

    cum imperio Hispaniam citeriorem,

    to have as his province, to be governor in it, Cic. Fam. 1, 9, 2:

    Galliam et Italiam,

    Liv. 30, 19:

    Africam,

    Nep. Timol. 2, 4; cf.:

    ex quā insulā nummus nullus, me obtinente, erogabitur,

    during my administration, Cic. Att. 5, 21, 7: QVEI AERARIVM PROVINCIAM OBTINEBIT, who will have the administration of the public treasure, Lex Thor. § 20 Rudorff. p. 168;

    Lex de Scribis ap. Haubold, p. 85: necessitudinem cum publicanis,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 12, § 35:

    vitam et famam,

    to preserve, id. Rosc. Am. 17, 49:

    auctoritatem suam,

    to maintain, id. ib. 48, 139:

    principatum,

    Caes. B. G. 1, 3:

    regnum,

    id. ib. 1, 7:

    jus,

    to assert, maintain, Tac. A. 1, 32:

    causam,

    Caes. B. G. 7, 37, 4:

    noctem insequentem eadem caligo obtinuit,

    occupied, took up, prevailed during, Liv. 29, 27:

    quae (fama) plerosque obtinet,

    Sall. J. 17, 7:

    proverbii locum obtinet,

    i. e. is become proverbial, Cic. Tusc. 4, 16, 36:

    parentis gravitatem,

    id. Sull. 6, 19:

    numerum deorum,

    to be numbered among, id. N. D. 3, 20, 51; so,

    aliquem numerum,

    id. Brut. 47, 175; cf. id. Off. 2, 12, 43: summam opinionem [p. 1247] m scholis, Quint. 10, 5, 18:

    admirationem,

    to be admired, Plin. 34, 2, 2, § 2:

    patriae nomen,

    id. 15, 18, 19, § 69:

    firmitudinem animi,

    i. e. exhibited, Plaut. As. 2, 2, 54:

    pontem,

    would not yield, Liv. 2, 10:

    silentiam,

    to maintain, id. 1, 16.—With inf., to persist in:

    earumque artem et disciplinam obtineat colere,

    Plaut. Mil. 2, 2, 30.—
    2.
    In partic., of speech, to assert, maintain, i. e. to show, prove, demonstrate:

    possumus hoc teste... quod dicimus, obtinere?

    Cic. Verr. 2, 3, 71, § 168:

    duas contrarias sententias,

    id. Fin. 4, 28, 78:

    diu pugnare in iis, quae obtinere non possis,

    Quint. 6, 4, 15:

    recta apud turpes,

    id. 3, 8, 38:

    quaedam (leges) an obtineri possint,

    id. 2, 4, 39; 6, 1, 7:

    quod orator praecipue sibi obtinendum intellegit,

    id. 3, 6, 9 Spald. N. cr. (al. proponendum); cf. id. 12, 10, 53:

    si defecerint omnia, tum videndum erit, an obtineri possit, ne illud quidem recte factum,

    id. 5, 13, 24; 2, 5, 18.—
    C.
    To get possession of; to gain, acquire, obtain something (syn.: assequor, adipiscor, impetro;

    class.): quanta instrumenta habeat (homo) ad obtinendam adipiscendamque sapientiam,

    Cic. Leg. 1, 22, 59:

    impetrare et obtinere,

    Gell. 12, 14, 6; Cic. Fam. 1, 8, 5:

    malas causas semper obtinuit, in optimā concidit,

    gained, id. Att. 7, 25, 1; cf. id. Rosc. Com. 4, 10:

    jus suum contra aliquem,

    id. Quint. 9, 34:

    Romani si rem obtinuerint,

    if they gained the victory, Caes. B. G. 7, 85: voluimus quaedam;

    obtenta non sunt,

    Cic. Balb. 27, 61:

    apud eum causam obtinuit,

    Caes. B. G. 7, 37:

    aditu regis obtento,

    Just. 21, 6, 5.—Hence, to conquer, overcome (eccl. Lat.):

    melius est ut pugnemus contra eos in campestribus, et obtinebimus eos,

    Vulg. 3 Reg. 20, 23; 20, 25; id. Judith, 1, 5.—
    II.
    Neutr. (cf. teneo, II.), to maintain itself; to hold, prevail, last, stand, continue, obtain (not in Cic.):

    quod et plures tradidere auctores et fama obtinuit,

    Liv. 21, 46, 10; cf. with a subject-clause: pro vero antea obtinebat, regna atque imperia Fortunam dono dare, Sall. Rep. Ordin. init.:

    non ipsos quoque fuisse pastores obtinebit, quod? etc.,

    Varr. R. R. 2, 1, 9:

    si dissentirent, sententia plurium obtineret,

    would prevail, Dig. 42, 1, 36:

    quod merito obtinuit,

    ib. 2, 4, 4.— Absol.:

    obtinuit (sc. consuetudo),

    Dig. 1, 13, 1.—With de: quia de intercalando non obtinuerat, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 5.—With ut or ne:

    his obtinuit, ut praeferretur candidato,

    Liv. 35, 10; Suet. Claud. 41:

    obtinuit, ne reus fieret,

    id. Caes. 23.—With quin, Suet. Tib. 31.

    Lewis & Short latin dictionary > optineo

  • 19 adipiscor

    ad-ipīscor, adeptus sum, adipīscī [ apiscor ] depon.
    1) достигать ( senectutem Cs); одерживать ( victoriam Cs); стяжать (gloriam Nep, Ap)
    2) догонять, настигать ( fugientem L)
    3) добиваться ( dominationis T); завладевать
    4) обретать, получать
    a Tarpeio mons est cognomen adeptus Pers — гора названа по имени Тарпея; иногда в значении pass.
    non aetate, verum ingenio adipiscitur sapientia Pl — не годами, а природным дарованием достигается мудрость

    Латинско-русский словарь > adipiscor

  • 20 desero

    I dē-sero, —, situm, ere
    сеять, бросать внутрь ( semina Vr)
    II dē-sero, seruī, sertum, ere
    1) оставлять, покидать, бросать (aliquem C, T etc.)
    d. aliquem alicui V — покидать кого-л. на кого л.
    2) дезертировать, бежать (d. castra L; exercitum C, Cs)
    3) забросить, запустить ( agros fertĭles C); оставить без внимания, пренебречь ( cultum deorum L)
    tempus maturius, quamres, me deserel Sl — у меня не хватит скорее времени, чем материала
    4) отказаться, отступиться, счесть безнадёжным (d. jus suum C; d. causam C)
    a mente deseri C — потерять голову, растеряться

    Латинско-русский словарь > desero

Страницы

См. также в других словарях:

  • justitia est constans et perpetua voluntas jus suum cuique tribuendi — /jastish(iy)a est konstabnz et parpetyuwa valantaes jas s(y)uwam k(yuw)aykwiy trib(y)uwenday/ Justice is a steady and unceasing disposition to render to every man his due …   Black's law dictionary

  • justitia est constans et perpetua voluntas jus suum cuique tribuendi — /jastish(iy)a est konstabnz et parpetyuwa valantaes jas s(y)uwam k(yuw)aykwiy trib(y)uwenday/ Justice is a steady and unceasing disposition to render to every man his due …   Black's law dictionary

  • CANONICUM Jus — priscis Ecclesiae saeculis tacitum, circa tempora Gregorii VII. alias Hildebrandi dicti, hôc nomine insigniri coepit, cum prius Canonum nomine Ecclesia contenta esset. Primitus enim Scriptura sola audita est usque ad Concilium Nicaenum I. a quo… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ABDICANDI jus — inter patriae potestatis apud Athenienses iura fuit, quam in rem scripta lex: Τοὺς γονέας κυρίους εἶναι ἀπὸνηρύτραι. Parentibus abdicare liberos ius esto, apud Demosth. in Baeot. Nec ve4ro liberos tantum, quos genuerant, sed etiam adoptivos, ut… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • RETINENDI Judaeos jus — nemini olim erat, qui videl alterius Domini essent, ut videre est in Statuto Ludovici IX. de Iudaeis A. C. 1238. apud Car. du Fresne, Nec aliquis in toto Regno potuit retinere Iudaeum alterius domini: et ubicumque aliquis invenerit Iudaeum suum,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Ульпиан — (Domitius Ulpianus) один из замечательнейших римских юристов (170 228), родом из Сирии. Состоял асессором при praefectus praetorio, которым тогда был знаменитый Папиниан; позже занимал должности prafectus annonae (заведующего продовольственной… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • Ульпиан — Домиций Ульпиан (лат. Domitius Ulpianus, 170 228)  один из выдающихся римских юристов. Содержание 1 Биография 2 Влияние 3 Правовая мысль …   Википедия

  • Ульпиан Домиций — Домиций Ульпиан (лат. Domitius Ulpianus, 170 228)  один из выдающихся римских юристов. Содержание 1 Биография 2 Влияние 3 Правовая мысль 4 Издания …   Википедия

  • justice — jus·tice / jəs təs/ n [Old French, from Latin justitia, from justus just] 1 a: the quality of being just, impartial, or fair it is not the province of the court to decide upon the justice or injustice...of these laws Scott v. Sanford, 60 U.S. 393 …   Law dictionary

  • δικαιοσύνη — Το σύνολο του συστήματος του δικαίου, που περιλαμβάνει τις γενικές αρχές του, τη φιλοσοφικο πολιτική του βάση και τη συνολική διαδικασία εφαρμογής του. Η πρώτη ολοκληρωμένη έκφραση της δ. ως νομικής έννοιας συναντάται στους Ρωμαίους, οι οποίοι… …   Dictionary of Greek

  • Свод законов юстиниана — (лат. Corpus juris civilis) один из первых известных сводов законов. Время правления византийского императора Юстиниана (527 565 гг.) совпадает с расцветом восточно римской цивилизации. В ходе политических и правовых реформ, проводимых при… …   Большой юридический словарь

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»